Аποστολή των ορθόδοξων δημοσιογράφων
Διαβάστε περισσότερα

Εάν συμπυκνώσουμε την κεντρική αποστολή των ορθόδοξων ΜΜΕ και, ευρύτερα, ολόκληρης της Ορθόδο-ξης Εκκλησίας ενώπιον της σύγχρονης κοσμικής κοινω-νίας – η οποία είναι από πολλές απόψεις αντιφατική και τροφοδοτείται με τα ιδανικά της μαζικής κουλτούρας, με στερεότυπα που δεν αντιστοιχούν στην ηθική φύση και τις παραδόσεις των ανθρώπων – ενώπιον, λοιπόν, αυτών των προκλήσεων, αποστολή της Εκκλησίας είναι να διακηρύτ-τει ό,τι είναι πιο σημαντικό στη ζωή του ανθρώπου. 


Με ποιο τρόπο μπορεί η Εκκλησία να υλοποιεί το έργο της; Μέσω του κηρύγματος φυσικά. Όμως οι τακτι-κοί ενορίτες αποτελούν μόνο ένα μικρό ποσοστό ακόμη και εκείνων, που ταυτίζονται με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Πώς να επικοινωνήσει μαζί τους; Πώς να απευθυνθεί στις αμφιταλαντευόμενες, ανήσυχες ψυχές, που βρίσκονται σε διανοητική και πνευματική αναζήτηση; Δεν υπάρχει άλλος τρόπος από το να χρησιμοποιήσει τα ΜΜΕ.


Κάποιος θα μπορούσε να διαπιστώσει την ιεραποστο-λική αξία των ΜΜΕ και θα ήταν σωστό. Αλλά ακόμη και η λέξη «αποστολή» σε αυτήν την περίπτωση συρρικνώνει το εύρος των στοχεύσεών τους. Φυσικά, ό,τι κάνει η Εκκλη-σία, είναι εν τέλει μια αποστολή με σκοπό τη σωτηρία των ανθρώπων. Αλλά τα καθήκοντα των ΜΜΕ, που σχετίζο-νται με την Ορθόδοξη Εκκλησία, υπερβαίνουν κατά πολύ εκείνα, που συνήθως ορίζονται για τους ιεραπόστολους, όταν αναλαμβάνουν ιεραποστολικό έργο...


Τα ορθόδοξα ΜΜΕ είναι υποχρεωμένα να διαρ-θρώνουν τα θέματά τους με νηφάλιο και ισορ-ροπημένο τρόπο. Κάθε προσοχής αξίζει, λοιπόν το πρόβλημα της συνέχειας του πολιτισμού και ως επιμέ-ρους εκδήλωσή του, το ζήτημα της γλώσσας. Αλλά αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα της στοχαστικής υπευθυνότη-τας, που καλούνται να εκδηλώνουν οι ορθόδοξοι δημο-σιογράφοι. Στην πραγματικότητα το πεδίο  της ευθύνης τους είναι πολύ ευρύτερο, καθότι στον σύγχρονο κόσμο, αυτό που πιστεύουν οι άνθρωποι, ποιες αξίες τηρούν και πώς ενεργούν, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από όσα λέγουν τα ΜΜΕ.


Κατά κάποιον τρόπο τα ΜΜΕ σήμερα αποτελούν ένα πεδίο, όπου εξελίσσεται η μάχη για τις συνειδήσεις και τις καρδιές των σύγχρονων ανθρώπων και δεν έχουμε δικαί-ωμα να χάσουμε αυτή τη μάχη. Και για να μην υπάρχει ατολμία, για να μην τρέμουν τα γόνατά μας, ας θυμηθούμε τον Απόστολο Παύλο, ο οποίος κέρδισε αυτή τη μάχη χωρίς να κάνει κανένα συμβιβασμό με τη συνείδησή του, με τη διδασκαλία του, αλλά βρίσκοντας την κατάλληλη γλώσσα ώστε να επικοινωνήσει με όσους τον άκουγαν.


Τα ορθόδοξα ΜΜΕ και οι ορθόδοξοι δημοσιογράφοι, οι οποίοι συνεργάζονται με τα κοσμικά ΜΜΕ, έχουν αναλάβει την μεγάλη αποστολή της επαναχριστιανοποίησης του πολιτισμού μας. Αυτό δεν σημαίνει πάντοτε ότι πρέπει να γίνε-ται άμεσο κήρυγμα, αλλά να παρουσιάζεται πάντοτε μια άποψη του κόσμου από τη σκοπιά των χριστιανικών αξιών και να επιδι-ώκεται το μήνυμα, που ο δημοσιογράφος απευθύνει  σε ακροα-τές, θεατές και αναγνώστες, να είναι υψηλού επαγγελματισμού. Δεν εννοώ απλώς ραφιναρισμένο επαγγελματισμό και λειασμέ-νες μορφές. Είναι απαραίτητο σε κάθε λέξη να είναι αισθητή η παρουσία του ίδιου του συντάκτη γεμάτη πίστη και ελπίδα για την δυνατότητα μεταμόρφωσης αυτού του κόσμου.


Μόνο σε αυτήν την περίπτωση τα ορθόδοξα ΜΜΕ θα μπορέσουν να ανταγωνιστούν τα κοσμικά. Για να το καταφέρουν, δεν πρέπει να επαναλαμβάνουν τα λάθη των κοσμικών ΜΜΕ. Δεν χρειάζεται να γίνουν γραφείο παρο-χής υπηρεσιών επί πληρωμή, όπου οι αρχές υποχωρούν σε δεύτερο πλάνο και τον πρώτο λόγο έχει η είσπραξη της αμοιβής. Η καθα-ρότητα των προθέσεων, η δύναμη των λέξεων, η βαθιά προσωπική πίστη και η εμπειρία της παρουσίας του Χριστού στην ανθρώπινη ιστορία πρέπει να καταστή-σουν τα ΜΜΕ μας –χρησιμοποιώντας τη σύγχρονη ορολογία – ανταγωνιστικά.


Πρέπει διαρκώς να έχουμε στο νου μας πως η Εκκλη-σία εκπροσωπείται στα ΜΜΕ από ανθρώπους, που είναι πνευματικά και διανοητικά ικανοί να ανταποκριθούν. Να γιατί οι δημοσιογράφοι, οι επικεφαλής των εκκλησι-αστικών ΜΜΕ πρέπει να ζουν μονίμως με την Εκκλη-σία. Δεν πρέπει να εμφανίζονται περιστασιακά στη θεία λειτουργία με την φωτογραφική μηχανή και να παρίστα-νται ως κάποιο ξένο σώμα. Πρέπει να αποτελείτε μέλος της προσευχητικής κοινότητας, να βιώνετε προσωπικά, όσα συμβαίνουν την ώρα της Ευχαριστίας. Τότε, ο λόγος σας θα είναι πειστικός, τότε θα είναι εύκολο να ξεχω-ρίσετε το δεξί από το αριστερό, το καλό από το κακό, τότε θα είναι εύκολο να κάνετε διακρίσεις πνευμάτων (1 Ιν. 4, 1), μεταξύ άλλων και στο περιβάλλον εκείνων, που υποτίθεται γράφουν εκ μέρους της Εκκλησίας και δήθεν ομιλούν από τη θέση του υπερασπιστή των εκκλη-σιαστικών συμφερόντων.


Ομιλία προς τους μετέχοντες του 4ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ορθοδόξων ΜΜΕ «Πίστη και Λόγος», Μόσχα, 12 Οκτωβρίου 2010


Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία επιδιώκει να χρησιμο-ποιεί όλα τα δυνατά μέσα για τη χριστιανική μαρτυρία στον κόσμο. Οι ορθόδοξοι δημοσιογράφοι και οι εκπρόσωποι Τύπου των επισκοπών καλούνται να θέσουν στο επίκεντρο της δρα-στηριότητάς τους ειδικά την ευαγγελική αποστολή. Αυτή η στρατηγική προσέγγιση των καθηκόντων, που καλείται να επωμιστεί ο εκκλησιαστικός δημοσιογράφος δεν πρέπει ποτέ να σας εγκαταλείπει.


Όταν βρισκόμαστε στη δίνη των γεγονότων, στις περιπέ-τειες της σύγχρονης κοινωνικής ζωής, η προσοχή μας στρέφε-ται συχνά σε άλλους στόχους και αξίες. Όταν κινείτε τον φακό της κάμερας σας από τη μια εικόνα στην άλλη και στη συνέ-χεια, εστιάζετε σε κάποιο αντικείμενο, που ήδη καταγράφατε, χάνεται η ευκρίνεια. Ακόμη και οι πιο σύγχρονες κάμερες δεν είναι πάντα ικανές να εστιάσουν με τον φακό τους έτσι ώστε να μη χάσουν την οπτική τους οξύτητα. Το ίδιο ισχύει και για τον άνθρωπο. Όταν ο ίδιος μετατοπίζει την εστίαση της προσοχής από το κύριο στο δευτερεύον, τότε το κύριο θολώνει, παύει να είναι φωτεινό και να προσελκύει την προσοχή.


Χρησιμοποιώ αυτό το παράδειγμα για να πω ότι η κύρια αποστολή σας, την οποία καλείστε να εκπληρώνετε είναι να υπηρετείτε τον Κύριο και Σωτήρα. Και αυτή είναι η εκπλήρωση της αποστολής της Εκκλησίας σε ένα πολύ εξει-δικευμένο περιβάλλον, ενώ η αποστολή της Εκκλησίας έχει ως μοναδικό σκοπό της τη σωτηρία του ανθρώπου. Όλα τα υπόλοιπα είναι δευτερεύοντα. Όλες, δηλαδή, οι παθήσεις της κοινωνίας μας και όχι μόνο της δικής μας: όλες οι πολιτικές περιπέτειες, οι συγκρούσεις εταιρικών, εθνικών, συντεχνιακών συμφερόντων, η μάχη για την εξουσία. Πρωτεύουσα σημασία έχει η σωτηρία του ανθρώπου και το πρωτεύον αυτού του στόχου κατανοείται από όλους, όσοι, μέσω της εμπειρίας της ζωής τους, ένιωσαν τι σημαίνει η πορεία προς το Χριστό και η επιδίωξη να κατακτήσουν  τη σωτηρία της ψυχής.


Για την εκπλήρωση αυτής της αποστολής της Εκκλη-σίας στον τομέα των ΜΜΕ, χρειάζεται να φροντίζουμε συνεχώς την πνευματική μας κατάσταση. Αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο, επειδή ένας δημοσιογράφος, λόγω του επαγγέλματός του, εμπλέκεται σε πολλές καθημερινές περιπέτειες. Και απαιτείται από αυτόν προσοχή στη λεπτο-μέρεια, τεράστιες προσπάθειες να παραμείνει πειστικός, να υπερασπιστεί τη θέση του.


Ιδού ένα θεμελιώδες ερώτημα: πώς, εκτελώντας αυτή την περίπλοκη εργασία, μπορεί να διατηρηθεί ως  προ-τεραιότητα η φροντίδα της εσωτερικής  πνευματικής του κατάστασης; Κατά μία έννοια, αυτό που ειπώθηκε συνδέε-ται άμεσα και με την επαγγελματική επιτυχία. Ένας ορθό-δοξος δημοσιογράφος μπορεί να εκπληρώνει την αποστολή του με αξιοπρέπεια, μόνο όταν δεν χάνει από τον ορίζοντά του το βασικό, όταν έχει επαρκείς εσωτερικές δυνάμεις για να παραμείνει χριστιανός, ανεξάρτητα από την πολυπλοκότητα του πλαισίου που βιώνει.


Είναι προφανές ότι για μια τόσο ειδική εργασία, με δεσμευτική διακονία, είναι απαραίτητη μια σταθερή βάση. Απαιτείται επίσης και διότι ο ορθόδοξος δημοσιογράφος καλείται να αντιδράσει στον περιβάλλοντα κόσμο, όχι μέσω του πρίσματος των πολιτικών του προτιμήσεων, των πολιτιστικών του κριτηρίων, ούτε υπό την επήρεια συμ-φερόντων κάποιων ομάδων, αλλά αποκλειστικά μέσω του πρίσματος των χριστιανικών του πεποιθήσεων. Αυτή ακριβώς είναι η διαφορά του από οποιονδήποτε άλλο δημοσιογράφο. 


Αν αντιλαμβάνεστε τον κόσμο με αυτόν τον τρόπο, η άποψή σας αντικατοπτρίζεται σε αυτό, που λέτε, γράφετε, δείχνετε. Για αυτό δεν θα πρέπει να φοράτε ούτε ροζ, ούτε σκούρα γυαλιά. Μπροστά σας πρέπει να έχετε το κρύσταλλο της πίστης σας. Ειδικά μέσα από αυτό το κρύσταλλο πρέπει να κοιτάτε τον κόσμο, σε αυτό πρέπει να επικεντρωθεί η πνευματική και διανοητική σας ενέργεια και να μεταδοθεί στον γύρω κόσμο. 


Ομιλία στην τελετή λήξης του 5ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ορθοδόξων ΜΜΕ «Πίστη και Λόγος», Μόσχα, 31 Οκτωβρίου 2012


Ο διευθυντής ενός ορθόδοξου ΜΜΕ πρέπει να θέτει ενώπιόν του ένα με την καλή έννοια φιλόδοξο καθήκον, να καταστήσει το δικό του ΜΜΕ πραγματικά δημοφι-λές και να φτάσει σε ένα ευρύ ακροατήριο. Όμως και η εργασία για αυτούς, που βρίσκονται ήδη εντός εκκλη-σιαστικής περιβόλου, είναι επίσης πολύ σημαντική — χρειαζόμαστε μια επαγγελματική ενδοεκκλησιαστική επικοινωνία. Παρεμπιπτόντως, η έλλειψη επαγγελμα-τισμού στο περιβάλλον των εκκλησιαστικών επικοι-νωνιών, δημιουργεί ορισμένα προβλήματα, ένα είδος λήθαργου και την αδυναμία της δημοσιογραφίας μας να αντιδρά στις προκλήσεις, που αντιμετωπίζει σήμερα η Εκκλησία. Επομένως, ένα από τα καθήκοντα της εκκλησιαστικής δημοσιογραφίας και των εκπροσώπων των υπηρεσιών Τύπου σε όλα τα επίπεδα, είναι να συμ-μετάσχουν στη διαμόρφωση ενός κοινού ενημερωτι-κού πεδίου, διασφαλίζοντας ένα υψηλό επίπεδο ενδο-εκκλησιαστικής επικοινωνίας και συντονισμού των δραστηριοτήτων.


Πρέπει όμως να θυμόμαστε επίσης ότι σήμερα όλοι οι συμπατριώτες μας χρειάζονται τον λόγο, ανεξάρτητα από τη χώρα στην οποία ζουν, είτε είναι κοσμικοί, είτε έχουν μικρή σχέση με την Εκκλησία, είτε είναι αμφισβη-τίες ή ακόμη και καθόλου δεν πιστεύουν στο Θεό. Ότανεκφέρουμε τον λόγο μας δημοσίως, πρέπει πάντα να θυμό-μαστε πως μας ακούν και άνθρωποι, οι οποίοι δεν έχουν καμία σχέση με την Εκκλησία και ότι αυτός ο λόγος δεν πρέπει να διαμορφώνει μια στρεβλωμένη, λανθασμένη αντίληψη για την πίστη μας, την ελπίδα, την προσδοκία και την αποστολή μας.


Ομιλία στην τελετή λήξης του 5ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ορθοδόξων ΜΜΕ «Πίστη και Λόγος», Μόσχα, 31 Οκτωβρίου 2012


Εάν ξεκινάμε μια συζήτηση μόνο για να αποδείξουμε τη διανοητική ανεπάρκεια του αντιπάλου μας, ποιο μπορεί να είναι το όφελος για την Εκκλησία και για εμάς τους ίδιους; Αυτή την ερώτηση μπορούμε να την απευθύνουμε και στις συντακτικές επιτροπές ορισμένων ορθόδοξων ΜΜΕ, οι οποίες, κυνηγώντας τη δημοτικότητα, ξεχνούν την ευθύνη ενώπιον των αδελφών τους εν Χριστώ. Αρκετά συχνά συμβαίνει να ακούσουμε για αθέμιτο ανταγωνισμό, συκοφαντίες και προσβολές στον κόσμο των ορθόδοξων μέσων ενημέρωσης. Αυτό είναι απολύτως ανεπίτρεπτο. 


 Ο ορθόδοξος δημοσιογράφος πρέπει πρωτίστως να παρα-μένει άνθρωπος της Εκκλησίας, ο οποίος είναι σημαντικό να λογοδοτήσει  ενώπιον του δικαστηρίου του Θεού κάθε άλλο παρά για την αύξηση της επισκεψιμότητας στην ιστοσελίδα του, την κυκλοφορία της έκδοσής του, τη δημο-τικότητα των ραδιοφωνικών ή τηλεοπτικών εκπομπών του, αλλά πρώτα απ’ όλα για την ευσυνείδητη μαρτυρία του για την Εκκλησία.


Έκθεση στη Σύνοδο της Ιεραρχίας 2013, Μόσχα, 2 Φεβρουαρίου 2013