Γιατί συμβαίνει αυτό, ζητήσαμε να μας το εξηγήσει ο πρωθιερέας Ίγκορ Σπαρτεσνόι, κληρικός του ναού της Αγίας Σοφίας στο Σρέντνιε Σαντόβνικι (Μόσχα).

Είμαστε μέσα στην Εκκλησία, είμαστε πιστοί, παρόλα αυτά είμαστε μόνοι. Γιατί άραγε; Πράματι συναντώ πολύ συχνά ανθρώπους που υποφέρουν από μοναξιά. Και στα χρόνια της υπηρεσίας μου ως ποιμένας κατάλαβα ότι, υπάρχουν διάφορες μέθοδοι να κάνεις τον πόνο από τη μοναξιά λιγότερο όξινο, ωστόσο είναι αδύνατο να το γιατρέψουμε με τα δικά μας «επίγεια» μέσα. «Εκείνο το κενό, που μένει στην ψυχή, όταν δεν υπάρχει Θεός, δεν μπορεί να το γεμίσει ούτε ολόκληρος ο κόσμος», έλεγε ο άγιος Νικόλαος ο Σέρβος. Από εδώ προκύπτει ότι, αυτό το κενό, αυτή την τρύπα στην ψυχή μπορεί να την γεμίσει μόνο ο Θεός.

Τι σημαίνει, όμως, αυτή η πληρότητα με Θεό; Εγώ θα την συνέκρινα με έρωτα. Σε πολλούς από εμάς είναι οικεία αυτή η κατάσταση, όταν πίσω στην πλάτη σου φυτρώνουν φτερά και πετάς προς την πολυπόθητη συνάντηση με τον αγαπημένο σου άνθρωπο, παρά την κούραση και όποια προβλήματα. Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι, είναι δύσκολο να κρατηθείς σ’ αυτή την κατάσταση για πολύ καιρό. Από την άλλη, όσο βρίσκεσαι σ’ αυτή την κατάσταση νιώθεις κάτι αντίθετο με τη μοναξιά και σου μένει η απόδειξη του ότι, μπορείς να ζεις και αλλιώς, με αίσθηση πληρότητας και όχι κενότητας. Ωστόσο είναι αδύνατο  να διατηρήσεις αυτό το συναίσθημα μόνος σου, χωρίς το Θεό.

Εδώ και οκτώ χρόνια ασχολούμαι με εξαρτημένους ανθρώπους, που έχουν απόλυτο κενό. Σ’ αυτό το διάστημα έχω δει, πως οι άνθρωποι αυτού άλλαζαν, έχοντας αποκτήσει το Θεό, έχοντας γίνει άνθρωποι της Εκκλησίας, πολλοί από αυτούς απέκτησαν οικογένεια, γέννησαν παιδιά. Ειδικά αυτοί γνωρίζουν όσο κανένας άλλος ότι, μόλις απομακρυνθείς από την Πηγή της πληρότητας, αμέσως αρχίζεις να νιώθεις το κενό. Η πληρότητα θα υπάρχει, αλλά άλλου είδους, ήτοι καταστροφική, και όχι σωτήρια. 

Όμως, η αναγνώστρια θέτει ένα οδυνηρό ερώτημα, να, είμαστε στην Εκκλησία, είμαστε πιστοί, παρόλα αυτά δεν νιώθουμε αυτή την πληρότητα. Νια, αυτό είναι το πρόβλημα μας. Εμείς μόνοι μας για κάποιο λόγο αρνούμαστε αυτή την πληρότητα είτε δεν μπορούμε να την αποδεχτούμε. Ποιος είναι ο λόγος; Πιο απλό θα είναι να το εξηγήσουμε με το παράδειγμα των σχέσεων μεταξύ γονέων και παιδιού.

Εάν το παιδί μου δεν με ακούει, εάν μετά από όλες τις προσπάθειές μου να το διαπαιδαγωγήσω, συνεχίζει να ζει με δικό του τρόπο και να κάνει αυτό που θέλει, και εγώ σταματάω την κάθε προσπάθεια, αυτό θα βάλει επιπλέον λάδι στη φωτιά. Εγώ απλώς σταματώ να διατηρώ μαζί του σχέσεις εμπιστοσύνης, δεν εκδηλώνω την έντονη έγνοιά μου γι’ αυτό, δεν δίνω συμβουλές, και απλά τον αγαπώ και περιμένω πότε θα συνειδητοποιήσει μόνο του τα λάθη του και θα θέλει να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη μου. 

Το ίδιο συμβαίνει και στις σχέσεις με το Θεό, εμείς μόνοι μας απομακρυνόμαστε από αυτόν. Ο Θεός πάντα είναι διαθέσιμος να μας απαλλάξει από τη μοναξιά, αλλά εμείς δεν είμαστε πάντα έτοιμοι, να αποδεχτούμε αυτή την απαλλαγή.

Είμαστε μέσα στην Εκκλησία, είμαστε πιστοί, παρόλα αυτά είμαστε μόνοι. Γιατί άραγε;

Τυχαίνει και στο ναό να πηγαίνουμε, και στα μυστήρια της Εκκλησίας να συμμετέχουμε, παρόλα αυτά να μην νιώθουμε καμία χάρη. Δημιουργείται πνευματική θλίψη, γεννάται αίσθηση εγκατάλειψης από το Θεό, και από αυτήν η αίσθηση της μοναξιάς. Θυμηθείτε, όμως, το παράδειγμα του Σεραφείμ του Σαρώφ, ο οποίος έμενε σε δάσος εντελώς μόνος, παρόλα αυτά δεν μπορείς να πεις ότι, ήταν μοναχικός.

Μοναχικός έγινε, όταν απώλεσε τη χάρη και προκειμένου να επιστρέψει στην προηγούμενη κατάσταση άρχισε να προσεύχεται ασταμάτητα πάνω στην πέτρα χίλιες μέρες και χίλιες νύχτες, και ο Θεός πάλι τον γέμισε με τη χάρη Του. Εν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τὰς ψυχὰς ὑμῶν (Λουκ. 21:19). Αυτό είναι το παράδειγμα πώς ένας άγιος καταπολέμησε τη μοναξιά με την συνεχή προσευχή, με την αποκοπή του δικού του «θέλω», επειδή αυτό θα γεννάει λύπες, επειδή δεν συμβαίνει πάντα αυτό που θέλεις. Δεν αμφιβάλλω ότι, ο άγιος Σεραφείμ ακόμα και θα πέθαινε στην πέτρα, εμπιστευόμενος απόλυτα το Θεό, πλὴν μὴ τὸ θέλημά μου ἀλλὰ τὸ σὸν γινέσθω (Λουκ. 22:42)

Μου φαίνεται πως σε κάποιες περιπτώσεις πρέπει και εμείς με τον ίδιο τρόπο να καταβάλουμε περισσότερο πνευματικό κόπο, με περισσότερο ζήλο να αποδεικνύουμε την επιθυμία μας να ζούμε μέσα στον Θεό, ήτοι, να προσευχόμαστε, να νηστεύουμε, να διαβάζουμε το Ευαγγέλιο, να συμμετέχουμε σε μυστήρια. 

Πρέπει να αποδείξουμε ότι, μας είναι απαραίτητη η παρουσία του Θεού στη ζωή μας, πως μας είναι απαραίτητη η χάρη Του όχι για να τη λάβουμε και να την σπαταλήσουμε, αλλά για κάτι ουσιαστικό, ωφέλιμο.  Εγώ, για παράδειγμα, δεν δίνω λεφτά στο γιο μου, αν βλέπω ότι, δεν τα ξοδεύει είτε τα σπαταλάει για σαχλαμάρες. Χρησιμοποιήστε τις ικανότητες και τα ταλέντα σας με τέτοιο τρόπο, ώστε να είστε χρήσιμη σε άλλους, όπως π.χ. να οργανώσετε μια ενοριακή θεατρική ομάδα, να πηγαίνετε στην εκκλησιαστική χορωδία, να συμμετέχετε σε κινήματα νεολαίας, σε κοινωνικά προγράμματα. Οπωσδήποτε να αναπτύσσετε την προσωπικότητά σας διαβάζοντας πνευματική λογοτεχνία και όχι αστυνομικά μυθιστορήματα. Ακόμα και αυτό αρχίζει να σε γεμίζει, και η αίσθηση μοναξιάς περνάει.  

Και εμένα μου είναι οικείο το συναίσθημα, όταν σε αφήνει η χάρη. Σε ανθρώπους που έρχονται σ’ εμένα με αυτό τον πόνο, τους λέω «Να προσεύχεστε!» Να μην αγνοείτε τα εκκλησιαστικά μυστήρια, να αναζητάτε την στήριξη σε άλλους ανθρώπους είτε ζωντανούς, είτε αποθανόντες, που έχουν αφήσει την εμπειρία τους στα βιβλία. Επειδή η μοναξιά δεν είναι πρόβλημαтα, που μπορείς να το  αντιμετωπίσεις μόνος σου.

Και κάτι ακόμα. Να θυμάστε ότι, το ζήτημα της μοναξιάς δεν έχει μόνο την τραγική διάσταση. Εγώ, για παράδειγμα, ως πατέρας πέντε παιδιών, καμιά φορά εύχομαι να απολαύσω την ησυχία και απομόνωση. Γιατί πολλοί άγιοι γίνονταν ερημίτες; Μα επειδή είχαν καταλάβει ότι, κανείς στον κόσμο δεν μπορεί να τους κάνει πιο ευτυχισμένους, απ’ ότι ο Κύριος, και γι’ αυτόν πήγαιναν να μείνουν στην έρημο ή στο δάσος, για να μείνουν μαζί με το Θεό. 

Θα αναρωτηθείτε: εάν δεν έχω βρει φίλο ή ζευγάρι στη γη, τι σημαίνει δηλαδή, ότι πρέπει να γίνω ερημίτης; Θα σας καλώ να κάνετε μόνο ένα πράγμα: να παρακαλάτε το Θεό να ζήσει αυτή τη ζωή μαζί σας. Το πως θα γίνει, μέσα από μοναχισμό ή στον κόσμο, είτε μόνος σου ή μέσα στο γάμο, αυτό δεν έχει και τόση σημασία. Αφού, εάν ο Θεός θα είναι μαζί σας, δεν θα νιώθετε ποτέ μόνοι. 

Θέλω να παρηγορήσω και εκείνους, που για κάποιο λόγο, νομίζουν ότι, έμειναν μόνοι. Πέθανε η γυναίκα μου και ακριβώς εκείνη την στιγμή ένιωθα ότι, μου έκοψαν το ένα μισό. Ωστόσο δεν θυμάμαι να ένιωθα ότι έμεινα μόνος. Επειδή πάντοτε έχεις κάτι περισσότερο, απ' ότι χάνεις, το Θεό.