Μια κρύα σπηλιά στην όχθη της λίμνης Σιβέρσοε στο Μπελοζέριε έγινε εθελοντικό καταφύγιο για τον πρώην ηγούμενο της Μονής Σιμόνοβ της Μόσχας, τον Ιερό καλόγερο Κύριλλο. Αυτή η απομακρυσμένη βόρεια ερημιά, σύμφωνα με την παράδοση, του υποδείχθηκε από την ίδια την Παναγία το 1397. Με την πάροδο του χρόνου, σε αυτόν ήρθαν οι μαθητές και εκεί μεγάλωσε ένα μεγάλο μοναστήρι Κοίμηση Θεοτόκου της Λευκής Λίμνης, το οποίο αργότερα ονομάστηκε του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης. Το μοναστήρι αυτό όχι μόνο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ιστορία του Ρωσικού μοναχισμού, αλλά βρέθηκε στο επίκεντρο σπουδαίων γεγονότων στη ρωσική ιστορία.

1

Από τη Μόσχα στο σπήλαιο

Ο Σεβάσμιος Κύριλλος της Λευκής Λίμνης, ο ομοϊδεάτες του Οσίου Σέργιου Ράντονεζ, έγινε ένας από τους ένθερμους οπαδούς του που ανάπτυξαν τις μοναστικές κατοικίες σε διάφορα μέρη της Ρωσικής γης. Ο Κύριλλος πήγε στο Μπελοζέριε μαζί με τον μοναχό Φεραπόντ από τη Μονή Σιμόνοφ της Μόσχας, ο οποίος σύντομα ίδρυσε ένα άλλο μοναστήρι δεκαπέντε βέρστες από το ερημητήριο Κοιμήσεως της Θεοτόκου — της Γέννησης του Θεοτόκου. Έτσι δημιουργήθηκαν δύο διάσημα μοναστήρια του Μπελοζέριε — του Κύριλλου και του Φεραπόντ.

Στην απομόνωσή του, στη μέση του άγριου δάσους, ο Κύριλλος ξεπέρναγε όλες τις δυσκολίες της βόρειας άγριας φύσης με ταπεινότητα. Και μετά οι μαθητές άρχισαν να μαζεύονται γύρω του. Σύντομα, κοντά στο σπήλαιο του, ανεγέρθηκε ένα μικρό ξύλινο εκκλησάκι εις όνομα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Ο γιος του Δημήτριου Ντονσκόι, ο πρίγκιπας Αντρέι Δμήτριεβιτς του Μπελοζέρσκ, όταν έμαθε για την τοπική κοινότητα των ασκητικών, γενναιόδωρα τους χάρισε εικόνες, βιβλία και άλλα εκκλησιαστικά σκεύη.

2

«Χρυσή εποχή της Ρωσικής αγιότητας»

Καθώς αναπτύχθηκαν και μεγάλωναν και οι δύο μονές του Μπελοζέρσκ, άρχισαν να ξεχωρίζουν από τις άλλες μοναστικές κοινότητες με αυστηρότερο καταστατικό τους. Στη μοναστική ζωή ο Κύριλλος ήταν τόσο απαιτητικός στους μαθητές του, όσο και στον εαυτό του.

Στις σκληρές συνθήκες αυτοσυγκράτησης, όλες οι εργασίες από τους αδελφούς εκτελέστηκαν με αυστηρή σιωπή. Κάθε είδος αλκοολούχου ποτού ήταν παράνομος στη μονή, αυτόν τον κανόνα κληρονομήθηκε αργότερα και το καταστατικό του μοναστηριού του Σολοβκί. Στη συνέχεια, μετά το θάνατο του Κύριλλου, το 1427, το πνεύμα του αυστηρού μοναχισμού και της ειδικής τάξης των αδελφών του Μπελοζέρσκ δανείστηκε από άλλα μοναστήρια της Βόρειας Ρωσίας μέσω των μαθητών του.

Όπως το έθεσε ο ιστορικός και δημοσιογράφος ο Γεώργιος Φεντότοβ, ο XV αιώνας ήταν «η χρυσή εποχή της Ρωσικής αγιότητας», όταν έσπευσε «η πνευματική ροή από την Τριάδα-Σέργιος: προς νότο, προς τη Μόσχα και την περιφέρεια της, και προς Βορρά, στις δασικές ερήμους κατά μήκος της Βόλγας και στις κοντινές περιοχές της Βόλγας». Στον Ρωσικό Βορρά, ο βασικός ρόλος σε αυτή τη ροή έπαιξε το μοναστήρι του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης. Μεταξύ των μαθητών του Αιδεσιμότατου Κύριλλου ήταν μοναχοί όπως ο Νείλος του Σόρα, ο Κορνήλιος του Κομέλ, ο Ιγνάτιος του Λάμα και Αλέξανδρος του Οσεβένσκ. Ο καθένας από αυτούς στη συνέχεια ίδρυσε τη μονή του, όπου τηρήθηκε το καταστατικό του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης.

3

Επιστρέψτε τον πρίγκιπα στο θρόνο

Το 1447, ο Μέγας Δούκας Βασίλη Βασίλιεβιτς, ο νόμιμος διάδοχος του θρόνου της Μόσχας, ήρθε να προσευχηθεί στο μοναστήρι. Λίγο νωρίτερα, ο ξάδερφός του, ο Ντμίτρι Σεμυάκα, ο οποίος είχε κατασχέσει αυτοτελώς την εξουσία, τον είχε φυλακίσει και τον ανάγκασε να ορκιστεί να παραιτηθεί από τον θρόνο του Μεγάλου Δούκα. Η υποχρέωση αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη συγκερασμό της συνείδησης του Βασίλη Βασίλιεβιτς που τον εμπόδισε να εκπληρώσει τη βούληση του λαού και να ανακτήσει τον νόμιμο θρόνο του.

Ο Τρύφωνας, ο ηγούμενος της μονής του Κύριλλου, με την πνευματική του εξουσία, απελευθέρωσε τον Μέγα Δούκα από τους όρκους που έδωσε με τη βία. Τον ευλόγησε να ηγηθεί το εμφύλιο και να αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη, κάτι που έγινε σύντομα.

Από τότε ο Μέγας Δούκας έχει αντιμετωπίσει τους μοναχούς της μονής Μπελοζέρσκ με ευσεβότητα, την είχε πατρονάρει γενναιόδωρα, και έχει προσκαλέσει εδώ τον πνευματικό συγγραφέα Παχώμιο Λογοθέτη για να συντάξει απομνημονεύματα του Οσίου Κύριλλου. Εδώ δούλεψε και ένας άλλος λογοθέτης - ο πρεσβύτερος Ευφρόσυνος, ο οποίος ολοκληρωτικά διόρθωσε το λογοτεχνικό έργο "Zadonschina" (μνημείο της αρχαίας ρωσικής λογοτεχνίας του XV αιώνα, αφιερωμένο στη νίκη του Δούκα Ντμίτρι Ντονσκόι στη μάχη του Κουλικόβο το 1380).

4

Η ακμή του μοναστηριού

Μετά από πυρκαγιά το 1497, στο μοναστήρι άρχισαν να χτίστηκαν τα πέτρινα κτίρια και το πρώτο που κατασκευάστηκε ήταν ο Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου. Μέχρι εκείνη την εποχή η μονή είχε συγκεντρώσει μια πλούσια βιβλιοθήκη, η οποία σώθηκε από τη φωτιά, και το μοναστήρι έγινε το μεγαλύτερο κέντρο βιβλίων του Ζαβολότσιε (έτσι στη Ρωσία αποκαλούσαν το Βορρά παλιά). Στις αρχές του XVII αιώνα, η βιβλιοθήκη του μοναστηριού περιείχε ήδη τα 2029 χειρόγραφα!

Τον XV αιώνα, ο απόρθητος πέτρινος τείχος μήκους ενός χιλιομέτρου με οκτώ πύργους και τρεις πύλες ανεγέρθηκε στη μονή. Εκείνη την εποχή κανένα μοναστήρι του Ρωσικού Βορρά δεν είχε τόσα πολλά πέτρινα κτίρια! Τον XVI αιώνα, η μονή επεκτάθηκε ακόμα περισσότερο και χωρίστηκε σε δύο μέρη — τη μεγάλη της Κοιμήσεως και τη μικρή του Ιωάννη στο βουνό. Κατά τον XVII αιώνα κάτω από το μοναστήρι του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης σχηματίστηκε ένας μεγάλος οικισμός των υπαλλήλων και τεχνιτών, και κατά την άποψη των εδαφών ήταν η δεύτερη μονή μετά από Μονή της Αγίας Τριάδας του Σέργιου.

5

Η μονή των Τσάρων. Η μονή ατιμώμενων

Αρχικά, ο πλούτος και η ανάπτυξη του μοναστηριού του Μπελοζέρσκ παρασχέθηκε από τους ανώτερους προστάτες. Το 1528 το επισκέφθηκε το μεγαλόπρεπο ανδρόγυνο — ο Βασίλης 'Γ και Έλενα Γκλίνσκα, οι οποίοι προσευχήθηκαν ένθερμα στον Όσιο Κύριλλο για το χάρισμα του κληρονόμου. Οι προσευχές ακούστηκαν και σύντομα απέκτησαν ένα γιο Ιωάννη, ο μελλοντικός Τσάρος ο Τρομερός. Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, ο Μέγας Δούκας εξευγενίζει γενναιόδωρα τους κάτοικους του Μπελοζέρσκ, και σύντομα εκεί με τα δικά του έξοδα χτίστηκαν δύο πέτρινες εκκλησίες — εις όνομα του Αρχαγγέλου Γκάμπριελ και προς τιμήν του Ιωάννη του Βαπτιστή.

Ο ίδιος ο Τσάρος Ιωάννης Βασίλιεβιτς όλη του τη ζωή αγαπούσε ένθερμα τη μονή του Κύριλλου, την επισκέφθηκε πολλές φορές και κάποτε της δώρισε ένα άνευ προηγουμένου ποσό για εκείνη την εποχή — 24000 ρούβλια. Εδώ είχε σκοπό να πάρει και τα μοναστικά όρη, αλλά το έκανε μόνο λίγο πριν από το θάνατό του στο αγρόκτημα της Μόσχας από τον Ιερέα της Μονής του Μπελοζέρσκ.

Τα στενά κελιά της μονής του Κύριλλου έγινε τόπος εξορίας της ατιμωμένης αριστοκρατίας, και όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εποχής οπρίτσινας. Σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα εδώ κρατήθηκαν σε φυλάκιση, για παράδειγμα, διωκόμενοι βογιάροι Βλαντιμίρ και Μιχαήλ Βοροτήνσκιε, ο Ιβάν Χαμπάροβ, ο Βασίλης Σομπάκιν, ο Μητροπολίτης της Μόσχας ο Ιωσήφ, ο Πατριάρχης Μεταρρυθμιστής ο Νίκων, ο Ιβάν της Σούιας, ο Δούκας του Κοσίμοβ ο Συμεών Μπεκμπουλάτοβιτς…

6

Εποχή ταραχών και μετά

Κατά τη διάρκεια της εποχής των ταραχών, η μονή του Μπελοζέρσκ έστειλε στρατιωτικούς ανθρώπους μεταξύ των εργατών της για να πολεμήσουν με τους εισβολείς, και από το ταμείο της δόθηκαν σημαντικά ποσά για εξοπλισμό εθνικών παραστρατιωτικών ομάδων. Την ίδια εποχή, τα προχωρημένα αδέλφια προετοιμάστηκαν καλά για την υπεράσπιση από εισβολές των πολωνικών μονάδων και των χηνών τους. Οι μοναχοί αγόρασαν μπαρούτι, μόλυβδο, αυτοκινούμενα όπλα και τουφέκια στη Βόλογκντα και το Αρχάγγελσκ. Ως αποτέλεσμα, το 1612 οι μοναχοί απώθησαν επιτυχώς τρεις εχθρικές επιθέσεις και η Μονή του Κύριλλου έγινε το μοναδικό μοναστήρι του Ρωσικού Βορρά που δε ρημάχτηκε από τους παρεμβατικούς. Μετά από ταραχές, συνέχισε να αναπτύσσεται να μεγαλώνει με επιτυχία.

Στους XVII-XVIII αιώνες, τα αδέλφια της Μονής του Κύριλλου βοήθησαν στην κατασκευή του μοναστηριού Ιβήρων στο Βαλντάϊ και εργάστηκαν για την αποκατάσταση της Μονής του Βαλαάμ. Το 1722, το Μπελοζέριε επισκέφθηκε ο αυτοκράτορας Πέτρος 'Α και η σύζυγος του Αυτοκράτειρα Αικατερίνη Α΄.

7

Παρακμή

Η σταδιακή παρακμή της μονής ξεκίνησε το 1764 μετά το διάταγμα της Αικατερίνης Β' για την εκκοσμίκευση εκκλησιαστικών και μοναστικών εδαφών. Έχοντας χάσει τους αγρότες και τα εδάφια του, το άλλοτε πλουσιότερο μοναστήρι καταστρέφεται και ερειπώνεται. Το 1776 ο μοναστικός οικισμός μετατράπηκε επίσημα στην πόλη Κύριλλοβ.

Με την άφιξη των Μπολσεβίκων το 1918, πυροβολήθηκαν εδώ ο τελευταίος ηγούμενος του μοναστηριού, ο Αρχιμανδρίτης Αναστάσιος και ο τοπικός επίσκοπος, ο Βαρσόνοφιος. Η νέα κυβέρνηση κατάργησε το μοναστήρι, και οι ιερές εικόνες, τα εκκλησιαστικά σκεύη και μια μοναδική βιβλιοθήκη τέθηκαν στη διάθεση των μουσείων της πρωτεύουσας. Τα περισσότερα από τα παλιά κτίρια έχουν διατηρηθεί μέχρι σήμερα χάρη στα εγκαίνια το 1924 στο ερειπωμένο μοναστήρι του Μουσείου του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης.

8

Αναγέννηση

Το 1997, ένα τμήμα του μοναστικού εδάφους μεταφέρθηκε στην επαρχία Βόλογκντας. Την ίδια χρονιά, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, μια Θεία Λειτουργία εκτελέστηκε πάνω από το φέρετρο του Οσίου Κύριλλου της Λευκής Λίμνης. Προς το παρόν, η αναβιωμένη ανδρική μονή του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης συνεχίζει να ανακαινίζεται, αλλά απέχει ακόμη πολύ από το προηγούμενο μεγαλείο της.

Διεύθυνση: Περιφέρεια Βόλογκντας π. Κύριλλοβ, το Μοναστήρι του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης. Χρησιμοποιώντας τα αστικά λεωφορεία από τους σταθμούς της Βόλογκντας ή Τσερεποβέτς, μπορείτε φτάσετε στην πόλη Κύριλλοβ.

Ντένις Χάλφιν

Αρχικό άρθρο: https://sever.foma.ru/kirillo-belozerskij-monastyr-kak-iz-peshhery-odinokogo-monaha-vyrosla-velikaja-severnaja-obitel/