Ο Φεραπόντοφ, ή αλλιώς, η Μονή του Φεραπόντ Μπελοζέρσκι της Γέννησης της Θεοτόκου είναι και ορθόδοξο ιερό και αντικείμενο μεγάλης πολιτιστικής σημασίας (περιλαμβάνεται, παρεμπιπτόντως, στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO). Βρίσκεται στην περιφέρεια Βόλογκντας, είκοσι χιλιόμετρα από την πόλη Κύριλλοβ και εκατό είκοσι από τη Βόλογκντα. Είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια του ρωσικού Βορρά, που ιδρύθηκε το 1398. Εδώ είναι μόνο μερικά ενδιαφέροντα γεγονότα γι 'αυτό:

1

Το μοναστήρι του Φεραπόντ — όπως και κει του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης! — μπορεί να ονομαστεί ως «γιος» της Λαύρας της Αγίας Τριάδας - Σέργιου

Ιδρύθηκε από τον Όσιο Φεραπόντ, τον μαθητή και φίλο του Σεβάσμιου Σέργιου του Ράντονεζ. Γεννημένος το 1337, έγινε μοναχός μετά από σαράντα χρόνια η ζωής του, έζησε στη Μόσχα στη Μονή του Σιμόνοφ, και έκανε φιλιά εκεί με τον συνομήλικά του, τον μοναχό Κύριλλο (τον οποίο γνωρίζουμε ως Σεβάσμιος Κύριλλος της Λευκής Λίμνης, ιδρυτής του διάσημου μοναστηρίου του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης). Και στους δύο μοναχούς επισκέφτηκαν συχνά ο Σεβάσμιος Σέργιος του Ράντονεζ.

Και μια μέρα ο Κύριλλος έλαβε μια αποκάλυψη στο όνειρο, ότι ο ίδιος και ο Φεραπόντ έπρεπε να φύγουν από τη Μονή Σιμόνοφ και να πάνε στη Λευκή Λίμνη για να δημιουργήσουν ένα νέο μοναστήρι εκεί. Έτσι, πήγαν στην περιοχή της Βόλογκντας και εκεί, κοντά στη Λευκή Λίμνη, ίδρυσαν ένα κελί (το οποίο αργότερα θα γινόταν η βάση του μελλοντικού μοναστηριού του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης). Δε γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν ο Σεβαστός Σέργιος τους έδωσε την ευλογία του για αυτό, αλλά λαμβάνοντας υπόψη τη μακροχρόνια φιλία και τη μεγάλη του εξουσία, μια τέτοια υπόθεση είναι πολύ πιθανή.

Ωστόσο, έζησαν μαζί μόνο για ένα χρόνο, μετά τον οποίο ο Φεραπόντ αποφάσισε να χωρίσει και ίδρυσε το δικό του κελί 15 βέρστες από το προηγούμενο. Δεν γνωρίζουμε γιατί συνέβη αυτό. Είναι απίθανο, ωστόσο, να μάλωσαν οι Φεραπόντ και Κύριλλος, αυτό είναι σαφές από το γεγονός, ότι αργότερα επικοινωνούσαν πολύ, επισκέφτηκε ο ένας τον άλλον, ήταν ο Κύριλλος που τον συμβούλεψε σχετικά με το μέρος για το καινούριο του κελί και ο Φεραπόντ είχε εφαρμόσει στη νέα του μονή το καταστατικό από το μοναστήρι του Κύριλλου της Λευκής Λίμνης.

Έτσι, σε έναν λόφο ανάμεσα σε δύο λίμνες, Μποροδάεβσκι και Σπάσσκι, το Μοναστήρι του Φεραπόντ άρχισε να μεγαλώνει.

2

Ο Φεραπόντ έδιωξε τους τοπικούς ληστές

Τα πρώτα χρόνια της ασκητικής του ζωής στο κελί του δεν ήταν εύκολα. Από τα απομνημονεύματα του μοναχού είναι γνωστό, ότι δέχτηκε επίθεση από κλέφτες που ήθελαν να ληστέψουν τον Φεραπόντ, αλλά δε βρήκαν τίποτα και έφυγαν από το κελί του με άδεια χέρια, γκρινιάζοντας, ότι ο ερημίτης, αφού είχε καταφύγει ανάμεσα σε λίμνες και αδιάβατα δάση, είχε πιάσει το καλύτερο μέρος και τους διώχνει από αυτό τον τόπο.

3

Ο Φεραπόντ δεν ήταν ηγούμενος της Μονής του Φεραπόντ

Στην αρχή ήταν ένα παράξενο μοναστήρι — δεν είχε ηγούμενο, ούτε τακτικές εκκλησιαστικές λειτουργίες. Επειδή ο Φεραπόντ ήταν ένας απλός μοναχός, δεν είχε ιερατική θέση και δεν ήθελε να το λάβει. Ήταν πρεσβύτερος, απολάμβανε μεγάλη πνευματική εξουσία μεταξύ των κατοίκων της μονής, αλλά δεν μπορούσε να εκτελέσει τα Μυστήρια και Θείες Λειτουργίες. Ως εκ τούτου, οι λειτουργίες στο μοναστήρι διεξήχθησαν μόνο από καιρό σε καιρό, όταν κάποιος ιερέας έκανε επίσκεψη εκεί.

Και στη συνέχεια ο Φεραπόντ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το μοναστήρι που ίδρυσε, επειδή ο Δούκας Αντρέι του Μοζάισκ, ο γιο του Δμήτρη Ντονσκόι, του ζήτησε επίμονα να έρθει κοντά του. Εκείνη την εποχή η Λευκή Λίμνης ήταν μέρος της πολιτείας του. Ο πρίγκιπας ήθελε πάρα πολύ να ιδρύσει ένα μοναστήρι στο Μοζάισκ και επιθυμούσε να παραδώσει στον Φεραπόντ τα καθήκοντα του ηγουμένου. Με μεγάλη απροθυμία ο μοναχός δεν πήγε αμέσως στον Μοζάισκ, όπου υποτάχθηκε στη θέληση του Δούκα Αντρέι, έγινε ηγούμενος του νεόκτιστου μοναστηριού του Λουζέτσκ. Μέχρι το θάνατό του στην ηλικία των 92 ετών δεν κατάφερε να επιστρέψει στη Λευκή Λίμνη, στο μοναστήρι που είχε ιδρύσει.

Και ο πρώτος του ηγούμενος ήταν ο μαθητής του αιδεσιμότατου Κύριλλου της Λευκής Λίμνης, ο Μαρτινιάν. Αυτό είχε συμβεί όχι νωρίτερα από τη δεκαετία του '30 του XV αιώνα.

4

Οι τοιχογραφίες της Μονής Φεραπόντ ζωγραφίστηκε από τον διάσημο αγιογράφο Διονύσιο

 Αυτό συνέβη έναν αιώνα μετά την ίδρυση της μονής, στις αρχές του XVI αιώνα. Ο διάσημος εικονογράφος της Μόσχας Διονύσιος (του οποίου ο δάσκαλος της εικονογραφίας ήταν ο πρεσβύτερος Μητροφάνης από τη Μονή Σιμόνοφ, πιθανώς, ο συνεργάτης και ο μαθητής του μεγάλου εικονογράφου Αντρέι Ρουμπλέφ) βρισκόταν τότε στο αποκορύφωμα της φήμης του, ήταν γνωστός για τις τοιχογραφίες του στα μοναστήρια του Παθνούτιου Μπροβσκί και του Ιωσήφ Βολοκολάμσκι και στον καθεδρικό Ναό της Κοιμήσεως του Κρεμλίνου της Μόσχας.

Πήγε στο μοναστήρι του Φεραπόντ το 1502 με τους γιους του Βλαντιμίρ και Θεοδόσιο και μόλις σε 34 ημέρες κατάφερε να καλύψει ολόκληρη την εσωτερική επιφάνεια της κύριας εκκλησίας του μοναστηριού, τον Καθεδρικό Ναό της Γεννήσεως της Παναγίας που χτίστηκε το 1490 (περίπου 600 τετραγωνικά μέτρα) με τοιχογραφίες εξαιρετικής ομορφιάς, αφιερωμένους στη γήινη ζωή της Παναγίας και για τα κανονικά σύμβολα της Αγιότητας και πνευματική δύναμη της Ορθοδοξίας.

Παρεμπιπτόντως, οι τοιχογραφίες του Διονυσίου στη Μονή Φεραπόντ είναι το μοναδικό μεγάλο συγκρότημα μεσαιωνικών τοιχογραφιών που διατηρήθηκε στην αρχική τους μορφή. Υπήρχε ένα άλλο στο Νόβγκοροντ, αλλά, δυστυχώς, καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου. Στο μοναστήρι του Φεραπόντ έγινε ακριβώς όπως λέει η παροιμία: "δεν υπήρχε τύχη, αλλά η δυστυχία βοήθησε". Οι τοιχογραφίες διατηρήθηκαν ανέπαφες επειδή από το XVII αιώνα η Μονή του Φεραπόντ άρχισε να γίνεται φτωχή και δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα για την «ανακαίνιση» των τοιχογραφιών.

5

Ο εκδιωκόμενος Πατριάρχης Νίκων στερήθηκε την ελευθέρια στη Μονή του Φεραπόντ

Και δεν ήταν μόνο αυτός. Πολλά ρωσικά μοναστήρια παλαιότερα χρησιμοποιήθηκαν ως φυλακές, όπου εξόρισαν ανεπιθύμητους, άτακτους διάσημους ανθρώπους. Δεν υπήρχε εξαίρεση και για τη Μονή του Φεραπόντ. Εδώ, από το 1666 έως το 1676, εξορίστηκε ο πατριάρχης Νίκων, ο δράστης του σχίσματος. Και ενάμιση αιώνα νωρίτερα, εδώ φυλακίστηκε ένας λαμπρός και εξαιρετικά αμφιλεγόμενος ήρωας της εκκλησιαστικής ιστορίας, ο Μητροπολίτης του Κιέβου, ο Σπυρίδωνας-Σάββας. Στο μοναστήρι, ωστόσο, αυτός ασχολήθηκε ενεργά με λογοτεχνικές δραστηριότητες, έγραψε πολλά έργα (τα οποία, παρεμπιπτόντως, παράγγειλε, μεταξύ άλλων, και ο Μέγας Δούκας Ιβάν Γ΄ της Μόσχας). Τελικά, τον XVII αιώνα η Μονή του Φεραπόντ με πρωτοβουλία της Αικατερίνης Β ', φυλακίστηκε ο άτακτος Μητροπολίτης του Ροστόφ, ο Αρσένιος (Ματσεέβιτς). Υπέφερε για τη σκληρή κριτική του σχετικά με το διάταγμα της Αικατερίνης περί εκκοσμίκευσης των εκκλησιαστικών εδαφών.

Παρεμπιπτόντως, και το Μοναστήρι του Φεραπόντ υπέστη αυτό το διάταγμα: μετά την κατάσχεση των εδαφών έπεσε σε φτώχεια και το 1798 καταργήθηκε εντελώς. Οι Ναοί του έγιναν απλές ενοριακές εκκλησίες.

6

Τώρα το Μοναστήρι του Φεραπόντ είναι και μοναστήρι και μουσείο ταυτόχρονα

Και σε μεγαλύτερο βαθμό ένα μουσείο παρά το μοναστήρι. Τον περασμένο αιώνα υπήρξε μια σχετικά σύντομη περίοδος αναβίωσης της μοναστικής ζωής, το 1904 η ηγουμένη Ταισία ​​(Σολόποβα) κατάφερε να ανοίξει ένα γυναικείο μοναστήρι στο Φεροπόντοβο, αλλά είκοσι χρόνια αργότερα, το 1924, η σοβιετική αρχή έκλεισε το μοναστήρι για πάντα.

Το κρατικό Μουσείο άρχισε να διαμορφώνεται εδώ από το 1975  και έχει γίνει κάτι περισσότερο από ένα απλό μουσείο — ένα ερευνητικό και εκπαιδευτικό κέντρο. Για πολλά χρόνια εδώ εκτελέστηκαν εργασίες για συντήρηση των τοιχογραφιών, και στη μετα-σοβιετική περίοδο η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία έλαβε μέρος σε αυτό το έργο. Και τελικά, αυτές οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 2018. Τώρα οι τοιχογραφίες του Διονυσίου δεν απειλούνται.

Όσον αφορά τις λειτουργίες, προς το παρόν, πραγματοποιούνται στις εκκλησίες πύλης και το καλοκαίρι — στο Ναό του Αγίου Μαρτινιάνου. Δεν υπάρχει λόγος για επανέναρξη των λειτουργιών στον Καθεδρικό Ναό της Γεννήσεως της Παναγίας (όπου βρίσκονται οι τοιχογραφίες του Διονυσίου) και η ηγεσία της εκκλησίας δεν επιμένει σε αυτό.

Όμως γίνεται μια σταδιακή αναβίωση της μοναστικής ζωής. Από τον Οκτώβριο του 2018, με εντολή της Ιεράς Συνόδου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, το μοναστήρι είναι ανοιχτό. Και αυτό σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζει τη διατήρηση των τοιχογραφιών ή τις δραστηριότητες του Μουσείου.

Αρχικό άρθρο: https://sever.foma.ru/ferapontov-monastyr-6-interesnyh-faktov-ob-unikalnoj-russkoj-obiteli/