Τι σημαίνει η λέξη «πιάρ» (public relations); Εάν οι δημό-σιες σχέσεις αποσκοπούν στην επίτευξη υλικών, πολιτικών στό-χων και προσωπικού κέρδους, κάτι που δυστυχώς, παρατηρεί-ται συχνά στις ενέργειες μεμονωμένων ιεραρχών και ιερέων, τούτο προκαλεί δυσαρέσκεια στον κόσμο. Καθώς λένε, «αυτός αυτοπροβάλλεται». Κάτι τέτοιο, φυσικά και δεν πρέπει να υπάρχει στην Εκκλησία. Επομένως, ένας κληρικός ή ιεράρχης πρέπει πάντα να θυμάται ότι ο  στόχος των δημόσιων ομιλιών του πρέπει να συνδέεται στενά μόνο με την άμεση διακονία του, με τον κύριο σκοπό της ζωής του, το κήρυγμα του Χριστού.

Κάθε άνθρωπος έχει φιλοδοξίες κι επιδιώκει να προχω-ρήσει μπροστά. Αλλά είναι σημαντικό στην Εκκλησία να αναπτυχθεί μια νέα ψυχολογία, μια νέα στάση έναντι της διακονίας. Και η κίνηση προς τα εμπρός και η φιλοδοξία (η οποία, παρεμπιπτόντως, βοηθά τους ανθρώπους να κάνουν πάρα πολλά, είναι ένα είδος ελατηρίου, που  αναγκάζει τον άνθρωπο να δουλέψει και είναι χειρότερο όταν δεν υπάρ-χει) πρέπει να διορθώνεται με τη χριστιανική προσέγγισή μας τόσο του εαυτού μας, όσο και των άλλων.

Σε τελική ανάλυση, κάποιος μπορεί να παρουσιάσει ως «δημόσιες σχέσεις» ακόμη και την πολύτομη συλλογή των έργων του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Αλλά εάν δεν υπήρχαν αυτές οι «δημόσιες σχέσεις», δεν θα υπήρχε κι ένα τεράστιο μέρος της αγιοπατερικής κληρονομιάς…

Τώρα σχετικά με το τι μπορεί να φανεί σε κάποιον ως «δημόσιες σχέσεις». Κάποιοι υποστηρίζουν ότι πρέ-πει οι καλές πράξεις να γίνονται με τρόπο, που να μην γνωρίζει η δεξιά τι ποιεί η αριστερά… Όμως εάν δεν μιλήσουμε στους ανθρώπους για το σημαντικό έργο,

που επιτελεί η Εκκλησία, σημαίνει ότι δεν θα γίνει κατανο-ητός ο τόσο κομβικός ρόλος, που παίζει σήμερα η Εκκλη-σία στη δημόσια ζωή. Εάν στην περίπτωση της κατάσβεσης των πυρκαγιών, η κοινωνία μας δε γνώριζε το ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι θα ήταν πολύ άσχημο. Πολλοί, ειδικά εκεί όπου δεν υπήρχαν πυρκαγιές, δεν θα γνώριζαν τίποτε και θα αναρωτιούνταν μα «πού ήταν η Εκκλησία;»

Μιλώντας για τα θέματα, με τα οποία ασχολείται σήμερα η Ορθόδοξη Εκκλησία, δε θέλουμε να πούμε πόσο καλοί είμαστε. Διότι ακόμη κάνουμε πολύ λίγα πράγματα σήμερα. Αλλά λέμε ότι είμαστε καθ’ οδόν. Κάθε βήμα γίνεται με δυσκολία, αλλά γίνεται για τη δόξα του Θεού. Πιστεύω, ότι αυτές οι πληροφορίες πρέ-πει να στοχεύουν στο να βοηθήσουν τους ανθρώπους, μεταξύ άλλων και παρακινώντας τους με τα καλά παρα-δείγματα, να προσπαθούν στη ζωή τους να επαναλαμβά-νουν αυτά, που κάνουν άλλοι και αυτά που μαθαίνουν από τα ΜΜΕ.

Απαντήσεις σε ερωτήματα συμμετεχόντων στο 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Ορθοδόξων ΜΜΕ «Πίστη και Λόγος», Μόσχα, 

12 Οκτωβρίου 2010

Σήμερα η κοινωνία έχει μεγάλη ανάγκη από θετι-κές ειδήσεις και από καλά νέα για όσα συμβαίνουν, ειδικότερα στο χώρο της Εκκλησίας. Δυστυχώς, η ίδια η λογική της μετάδοσης της πληροφορίας γίνεται από την ανάποδη. Ακόμα και στα πιο αξιόπιστα μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα, οι τίτλοι των κεντρικών ειδήσεων περιέχουν τα πιο τρομακτικά και τα πιο αρνητικά γεγονότα, ανεξάρτητα από το εάν όλος αυτός ο αρνητι-σμός έχει σχέση με τη ζωή όλου του λαού. Μπορεί για παράδειγμα να πρόκειται για μια μεμονωμένη περί-πτωση, για την οποία δεν έχουν ακόμη επαληθευτεί πλήρως οι πληροφορίες ή να υπάρχουν γι’ αυτήν διαφορετικές απόψεις. Όμως ειδικά αυτή παρουσιάζεται συχνότερα ως η πιο «καυτή» είδηση, αν και εμπεριέχει τεράστια αρνητική συναισθη-ματική φόρτιση μεγάλης ισχύος. Έτσι οι τηλεθεατές, εισπράττο-ντας αυτή τη φόρτιση ήδη παρακολουθούν και τις επόμενες ειδή-σεις σε ταραγμένη κατάσταση, έχοντας εξ αρχής αρνητική στάση για όλα όσα θα δουν στην οθόνη της τηλεόρασης.

Αυτό είναι ένα παράδειγμα για το πώς δεν πρέπει να ενεργεί η Εκκλησία. Εμείς κι εσείς δεν μπορούμε να επηρε-άσουμε τα ΜΜΕ. Έχουν τη δική τους λογική, πίσω από την οποία κρύβονται εμπορικά συμφέροντα και τις περισσότε-ρες φορές πληρώνουν ακριβώς για ό,τι προκαλεί αρνητικά συναισθήματα και τρόμο. Ωστόσο αυτή η προσέγγιση, που συνηθίζεται από τα σύγχρονα ΜΜΕ, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να εφαρμοστεί στην Εκκλησία.

Είναι πολύ σημαντικό να συμπληρώνεται ο χώρος της ενημέρωσης με θετικό ειδησεογραφικό υλικό, για ό,τι συμ-βαίνει στη ζωή της Εκκλησίας μας και του λαού μας, στα σημεία επαφής και των σχέσεων της Εκκλησίας με το κρά-τος και με όλη την κοινωνία. Καθότι τελικά, υπάρχει πολύ τέτοιο υλικό, που μπορεί να διαμορφώσει μια φωτεινή και ήρεμη άποψη για τον κόσμο, που μας περιβάλλει, πάρα πολύ υλικό...

Είναι βέβαια σπουδαίο να διατηρούμε μια αίσθηση μέτρου και ευγένειας, μια αισθητική στη μετάδοση των ειδή-σεων. Γιατί και οι θετικές ειδήσεις μπορούν να μετατραπούν στο πιο βαρετό και μη πειστικό αναμάσημα σαν τσίχλα. Και αν προσθέσουμε ηθικολογία με την πιο κλασική έννοια της λέξης αυτής, τότε μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η είδηση αυτή καταστράφηκε. Δεν θα επιδράσει στους ανθρώπους, δεν θα τους δημιουργήσει εκείνη τη διάθεση, που πράγματι θα τους βοηθούσε  να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της σύγχρονης ζωής  και σε πνευματικό επίπεδο θα άνοιγε  την καρδιά τους στον Θεό.

Ομιλία σε συνεδρίαση του Ανωτάτου Εκκλησιαστικού Συμβουλίου,  Μόσχα, 3 Απριλίου 2012

…Εάν οι «δημόσιες σχέσεις» στοχεύουν στην αύξηση της δημοτικότητας, της εταιρικής, είτε προσωπικής ελκυ-στικότητας και εν συνεχεία στην κερδοφόρα πώληση του  προϊόντος, τότε, δεν πρέπει να υπάρχουν «δημόσιες σχέ-σεις» στους κόλπους της Εκκλησίας. Πρέπει να είμαστε αυτοί, που είμαστε κατ’ ουσίαν.

Επομένως, είμαι αντίθετος σε οποιεσδήποτε τεχνη-τές μεθόδους, που θα σχημάτιζαν μια ελκυστική εικόνα της Εκκλησίας. Είμαι απλώς υπέρ του να κάνουμε περισσότερες καλές πράξεις. Και, φυσικά, στις συνθή-κες της κοινωνίας της πληροφορίας, είναι απαραίτητο να μιλάμε για αυτά τα θέματα. Στην ιδανική περίπτωση πρέπει και να μιλάμε όσο το δυνατόν λιγότερο, αλλά εδώ ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάποια αντίφαση, εφόσον η κοι-νωνία απαιτεί την πληροφόρηση. Και όταν δεν υπάρχουν πληροφορίες, το κενό γεμίζει με αρνητισμό.

Για τους λόγους αυτούς, έχουμε δημιουργήσει πολλές ιστοσελίδες, που παρουσιάζουν τη μια ή την άλλη πλευρά της εκκλησιαστικής δραστηριότητας. Συγκεκριμένα, μια ιστοσελίδα για φιλανθρωπικές δραστηριότητες θα είχε μεγάλη απήχηση. Το ίδιο ισχύει και για την εκπαίδευση κ.ο.κ.

...Πρέπει να μιλάμε για όσα πράττει η Εκκλησία, σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να καταφεύγουμε σε τεχνητές μεθόδους αυτοπροβολής. Όμως από την άλλη πλευρά, δε χρειάζεται να είμαστε απομονωμένοι από τα πάντα. Λένε κάποιοι: «Ζούμε τη ζωή μας, τίποτε δεν πρέπει να μας ανησυχεί, τα προβλήματα του κόσμου δεν είναι και δικά μας». Πρόκειται επίσης για λανθασμένη αντιμετώπιση.

Πρώτα από όλα, πρέπει να εκτελούμε ό,τι αποτελεί πνευματική μας εντολή, να είμαστε πιστοί στην αποστολή μας και λαμβάνοντας υπ’ όψη, ότι ζούμε στην κοινωνία της πληροφορίας, να είμαστε ικανοί να μιλήσουμε για αυτό, επιδιώκοντας τόσο ιεραποστολικούς όσο και εκπαιδευτι-κούς σκοπούς. 

Συνάντηση με τους μετέχοντες στο 5ο Διεθνές Φεστι-βάλ Ορθοδόξων ΜΜΕ «Πίστη και Λόγος»,  Μόσχα, 31 Οκτωβρίου 2012

Πρέπει να απαντάμε στις προκλήσεις στα ΜΜΕ. Θα ήθελα να τονίσω ένα ζήτημα αρχής. Οι άνθρωποι της Εκκλησίας κάνουν πολλές καλές πράξεις, όπως προστάζει η καρδιά τους, από αγάπη στον πλησίον. Ωστόσο, όταν μιλάμε για τις δικές μας πράξεις και τα επιτεύγματα, πρέπει να τηρούμε το μέτρο, επειδή η  θριαμβολογία όχι μόνο είναι πνευματικά επιβλαβής για αυτόν που την εκφέ-ρει, αλλά και επικίνδυνη, επειδή δημιουργεί μια ψευδή, υπερβολικά αισιόδοξη εικόνα της ζωής της Εκκλησίας. Με αποτέλεσμα, απολύτως λογικές ενέργειες, τις οποίες επιλέ-γουν οι μεν ή οι δε κληρικοί, οι εκκλησιαστικές οργανώ-σεις, να προκαλούν ενίοτε μια εντελώς αναντίστοιχη αντί-δραση της κοινωνίας. Και να λέμε ότι αυτή  υπαγορεύθηκε 100% από κάποιον με κακή πρόθεση κι εμείς δεν έχουμε καμία σχέση με το πρόβλημα, είναι λάθος. 

Επομένως, διαμορφώνοντας τη δική μας ειδησεογραφική ημερήσια διάταξη, πρέπει να τηρούμε ορισμένη σεμνότητα και μια κάποια ισορροπία. Επίσης δεν πρέπει να μην παρέ-χουμε ενημέρωση, πρέπει να το κάνουμε, αλλά με σύνεση. Τότε μόνο η πληροφορία μπορεί να επιτύχει τους στόχους, που θα θέλαμε, έτσι ώστε οι ανθρώπινες καρδιές να καταπραϋνθούν, οι άνθρωποι να κάνουν περισσότερες καλές πράξεις, με περισ-σότερη αλήθεια και έλεος, οι κοινωνικές σχέσεις να αλλάζουν προς το καλύτερο, έτσι ώστε να μειώνεται το επίπεδο της αντι-παράθεσης στην κοινωνία και να αυξάνεται η ηθική ευθύνη των ανθρώπων για τις δικές τους πράξεις.

Η κοινωνία της πληροφορίας αποζητά τη γνώμη της Εκκλησίας. Εμείς καλούμαστε να εργαστούμε σε αυτό το περιβάλλον με τέτοιο τρόπο, ώστε όλοι όσοι ενδιαφέρονται για την εκκλησιαστική ζωή, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς. (Ματ-θαίος 5,16).

Ομιλία σε συνεδρίαση του Ανώτατου Εκκλησιαστικού Συμβουλίου στις 12 Απριλίου 2013, Μόσχα, καθεδρικός ναός του Χριστού Σωτήρος