Στις 14 Οκτωβρίου 2025, ημέρα εορτής του Προστατευτικού Μανδύα της Υπεραγίας Θεοτόκου, ένα από τα πιο σεβαστά εορτολογικά γεγονότα της Ορθοδοξίας, πραγματοποιήθηκε στον Άγιον Όρος ένας ιδιαίτερος εορτασμός: τα 35 χρόνια από την επαναφορά του κοινοβιακού μοναστικού κανόνα στη σερβική μονή Χιλανδαρίου.

Η σεβάσμια αυτή μονή, η οποία ιδρύθηκε στα τέλη του 12ου αιώνα από τον Άγιο Σάββα και τον πατέρα του, Όσιο Συμεών τον Μυροβλύτη (Στέφανο Νεμάνια, ηγεμόνα της μεσαιωνικής Σερβίας), αποτελεί έναν από τους 20 κυρίαρχους μοναστηριακούς οίκους του Αγίου Όρους και πνευματικό κέντρο του σερβικού έθνους.

Στην πανηγυρική θεία λειτουργία συμμετείχαν μοναχοί από τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και άλλες αγιορείτικες μονές, καθώς και εκπρόσωποι της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. Της λειτουργίας προεξήρχε ο Επίσκοπος Μοραβιτσίου Τύχων, βοηθός του Πατριάρχη Σερβίας Πορφυρίου. Μετά τη λειτουργία, στον καθολικό ναό της μονής, τελέστηκε αγιασμός του νέου Αγίου Τραπέζης, πάνω στον οποίο απεικονίζεται η Θεοτόκος — την οποία οι μοναχοί αποκαλούν «Ουράνια Ηγουμένη» της Μονής.

Η επιστροφή στον κοινοβιακό βίο το 1990 υπήρξε σημείο καμπής για τη μονή. Κατά τη διάρκεια περίπου δύο αιώνων, το Χιλανδάρι λειτουργούσε με ιδιορρυθμικό σύστημα — κάθε μοναχός ζούσε σχετικά ανεξάρτητα, είχε δικά του έσοδα και πρόγραμμα, και η διοίκηση της μονής γινόταν από συμβούλιο γερόντων. Αυτό το σύστημα, που είχε επικρατήσει λόγω της παρακμής κατά την Οθωμανική περίοδο, είχε οδηγήσει σε αποδυνάμωση της αδελφότητας και απομάκρυνση από τις αρχικές κοινοβιακές αρχές που θέσπισε ο Άγιος Σάββας.

Η επανίδρυση του κοινοβίου, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, σηματοδότησε ένα νέο πνευματικό ξεκίνημα: επανήλθε η κοινή προσευχή, εργασία και διοίκηση υπό την καθοδήγηση ηγουμένου, ενώ όλα τα αγαθά θεωρούνται κοινά. Έτσι η αδελφότητα ενισχύθηκε και αναζωογονήθηκε πνευματικά και οργανωτικά.

Το Χιλανδάρι, όπως και πολλές άλλες μονές του Άθωνα, υπέστη μεγάλη δοκιμασία κατά την Οθωμανική περίοδο, ιδίως μετά την πτώση του σερβικού δεσποτάτου το 1459. Οι κατασχέσεις, οι βαριοί φόροι και η απουσία βασιλικής ή ευγενούς προστασίας οδήγησαν σε σταδιακή φθορά της κοινοβιακής ζωής, η οποία τελικά αντικαταστάθηκε επίσημα από τον ιδιορρυθμισμό τον 18ο αιώνα.

Η φετινή επέτειος, λοιπόν, δεν τίμησε απλώς ένα ιστορικό γεγονός, αλλά υπογράμμισε την πνευματική σημασία της κοινοβιακής ζωής και τη συνέχεια της μοναστικής παράδοσης στο Χιλανδάρι, το οποίο εξακολουθεί να αποτελεί φάρο Ορθοδοξίας για τον σερβικό λαό και για όλο τον Ορθόδοξο κόσμο.