Γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί μύθοι και φήμες στην Εκκλησία, γιατί οι άνθρωποι εμπιστεύονται τους αμφιλεγόμενους ιεροκήρυκες, και η διαφώτιση στις ενορίες μερικές φορές δε βοηθά καθόλου; Ποία εκκλησιαστικά προβλήματα αποκαλύφθηκαν από την πανδημία και αν αυτό θα αποτελέσει μάθημα για όλους μας; Ποια είναι η εμπειρία του Ιερέα και γιατρού από τη Βίννιτσα, ο οποίος συμμορφώνεται αυστηρά με τα μέτρα προστασίας από το COVID-19 στην ενορία του και επισκέπτεται τακτικά ασθενείς στο ογκολογικό ιατρείο, το οποίο τώρα είναι κλειστό λόγω καραντίνας.

Η συνοικία της Βίννιτσα, όπου βρίσκεται ο Ναός του Αγ. Λουκά της Κριμαίας, ονομάζεται ιατρική πόλη — λόγω συγκέντρωσης αρκετών ιατρικών ιδρυμάτων σε ένα μέρος. Εδώ βρίσκεται το περιφερειακό παιδιατρικό νοσοκομείο, το περιφερειακό ογκολογικό ιατρείο, τα αστικά και επαρχιακό νοσοκομεία, το μαιευτήριο... Ο Ναός χτίστηκε το 2004 κοντά στο ογκολογικό ιατρείο, και για έξι χρόνια λειτουργούσε στην αίθουσα του περιφερειακού νοσοκομείου και αποτελούσε για πολύ καιρό μέρος πνευματικής διατροφής των ασθενών, ετοιμοθάνατων και συγγενών τους. 

Αρτέμ Λέβτσενκο μίλησε με τον ηγούμενο του Ναού, Αρχιερέα Βλαντιμίρ Τιουτένκο, για την υγεία και τις ασθένειες, τη ζωή και το θάνατο, τον κορονοϊό και για την πίστη στην εποχή της πανδημίας.

Ήταν η εποχή όλων των ειδών μέντιουμ

— Πάτερ Βλαντιμίρ, είσαι Ιερέας και γιατρός ταυτόχρονα. Πρόκειται για συρροή περιστάσεων, για μια ενημερωμένη πορεία ή για το πεπρωμένο;

— Μάλλον, όλα μαζί. Μου άρεσε η ιατρική από τότε που ήμουν παιδί. Ζούσα στην περιοχή Βίννιτσα, μετά την όγδοη σχολική τάξη είδα μια διαφήμιση για εγγραφή στην Ιατρική Σχολή της Βίννιτσας, γράφτηκα, αποφοίτησα και έφυγα στον στρατό. Εκεί σκέφτηκα για επιλογή επαγγέλματος. Ολοκλήρωσα υπηρέτηση στον στρατό και γράφτηκα στο ιατρικό ινστιτούτο. Και εκεί ήρθε σε πίστη — μέσω της επιστήμης.

Ήταν το τέλος της δεκαετίας του '80, η εποχή όλων των ειδών μέντιουμ, το όνομα Κασπιρόβσκι τρεμόπαιζε σε όλη τη χώρα. Με ενδιέφερε η φύση αυτών των φαινομένων — του μέντιουμ, τηλεπαθητικών. Έψαχνα στην ιατρική βιβλιογραφία για να εξηγήσω αυτά τα φαινόμενα. Διάβασα τα βιβλία του Λεονίντ Βασίλιεφ, ενός εξαιρετικού ψυχο-φυσιολόγου, ο οποίος μελέτησε την τηλεπάθεια και άλλα παράψυχολογικά θέματα. Είχα παραγγέλνει βιβλία από τη βιβλιογραφική λίστα στη μονογραφία του. Μεταξύ τους ήταν και το βιβλίο «Οι αποκαλύψεις ενός ταξιδιώτη στον πνευματικό του πατέρα», το οποίο ο Βασιλίεφ θεωρούσε ως παράδειγμα αυτοεκπαίδευσης. Παρήγγειλα αυτό το βιβλίο, το άνοιξα — και δεν το άφησα από τα χέρια μου μέχρι που το διάβασα όλο. Πριν από αυτό ασχολήθηκα με πολλά πράγματα, όπως η ανατολική φιλοσοφία, οι πολεμικές τέχνες, ο μυστικισμός, αλλά μετά από αυτό το βιβλίο συνειδητοποίησα, ότι ο Χριστιανισμός έχει εισέλθει στη ζωή μου για πάντα.

Έτσι άρχισα να πηγαίνω στην Εκκλησία, να ομολογώ, να λαμβάνω κοινωνία. Ήταν το δεύτερο έτος ιατρικής, το 1989. Ένα χρόνο αργότερα παντρεύτηκα, προετοιμάστηκα για αυτό συνειδητά, κάναμε θρησκευτικό γάμο την ημέρα του πολιτικού μας γάμου...

Και μετά την ιατρική εργάστηκα ως ασκούμενος γιατρός στη Βίννιτσα.. Και είχαμε μια ενορία στην περιοχή μας, άρχισε να χτίζεται ο Ναός. Πήγα εκεί με τη γυναίκα μου και τα παιδιά, ήμουν νεωκόρος εκεί, διάβασα ψαλμούς και βοήθησα στην κατασκευή αυτού του Ναού. Θυμάμαι μια φορά ο Πάτερ Νικολάι ζήτησε από τους ενορίτες να βοηθήσουν με το σκάψιμο θεμέλιων. Πήρα μια μέρα άδεια, σκάβω με την ήσυχα μου, και έρχεται κοντά μου ο Ηγούμενος και ξαφνικά λέει: «Βλαντίμιρ, υπάρχει μια πρόταση να σε χειροτονήσουμε και να σε στείλουμε για υπηρεσία στην ιατρική πόλη, για να κάνεις λειτουργίες στο νοσοκομείο».

Χειροτονήθηκα μετά από ένα χρόνο. Ετοιμαζόμουν και ταυτόχρονα έκανα μαθήματα στο κατηχητικό σχολείο στον ίδιο Ναό του Ιερού Σταυρού, όπου πήγαινα. Και όταν έγινα Ιερέας το 1998 και πήγα στο νοσοκομείο, κάποιοι από το κατηχητικό ήρθαν μαζί μου και έγιναν η αρχή της κοινότητάς μας, οι πρώτοι ενορίτες και οι βοηθοί μου. Και η βοήθεια ήταν απαραίτητη, επειδή η υπηρεσία μας ήταν φιλανθρωπική και ιεραποστολική – η βοήθεια στους ανθρώπους.

Δούλευα ήδη ως γιατρός εκείνη την εποχή. Στην πρακτική, άρχισε να ενδιαφέρομαι για τη χειρωνακτική θεραπεία, και μετά την αποφοίτησή μου εργάστηκα ως χειροπράκτης. Εργάσιμες ημέρες ιάτρευα τους ανθρώπους, και τα Σαββατοκύριακα υπηρετούσα στη νοσοκομειακή Εκκλησία. Για περίπου δεκαπέντε χρόνια εργαζόταν με αυτόν τον τρόπο, συνδυάζοντας την ιατρική πρακτική με την ιερατική υπηρεσία. Από αυτούς, τα πρώτα επτά — στο οικιακό Ναό του περιφερειακού νοσοκομείου. Ο επικεφαλής γιατρός βοήθησε πολύ, μας χορήγησε ένα μέρος για το Ναό. Το μέρος, όχι το δωμάτιο — μια γωνία στο δροσερό διάδρομο στον τρίτο όροφο του νοσοκομείου. Και για επτά χρόνια υπηρέτησα σε αυτή τη γωνία μεταξύ τμημάτων θεραπείας και γυναικολογίας.

— Ήταν δύσκολο;

— Αν μιλάμε για συνθήκες, ναι, φυσικά, δεν ήταν εύκολα. Η λειτουργία σε εξέλιξη, και γύρω υπάρχει ασταμάτητη κίνηση, άνθρωποι μπαινοβγαίνουν για δείπνο, φέρνουν τους αρρώστους, ή ακόμα και βγάζουν τους νεκρούς. Από την άλλη πλευρά, ήταν πολύ καλός καιρός. Ήταν ωραίο να βλέπεις όλο και περισσότερους ανθρώπους στις λειτουργίες. Σε κάθε υπηρεσία 5-10 άτομα για πρώτη φορά στη ζωή ομολόγησαν και κοινώνησαν. Εξάλλου, υπήρχαν πολλές δυνατότητες για επίσκεψη σοβαρά άρρωστους ανθρώπους.

Οι ογκολόγοι θεραπεύουν το σώμα, εμείς θεραπεύουμε την ψυχή

— Τώρα που κάνετε λειτουργίες όχι στο νοσοκομείο, αλλά σε έναν πραγματικό Ναό, τέτοιες δυνατότητες λιγόστεψαν;

— Δε λιγόστεψαν, ή ίσως έγιναν περισσότερες, αν δε λάβουμε υπόψη τη σημερινή κατάσταση με τον κορονοϊό. Τώρα απλά είναι λίγο διαφορετική ειδικότητα. Ο χώρος για τον μελλοντικό μας Ναό είχε δοθεί στην περιοχή του πάρκινγκ της ιατρικής πόλης. Είδατε, είναι μια πολύ όμορφη περιοχή. Από τη μία πλευρά, δίπλα στο νοσοκομείο, από την άλλη — λίγο πρωτότυπα. Υπήρχαν σχέδια για την κατασκευή ενός μεγάλου Ναού, αλλά συνειδητοποιήσαμε, ότι δε θα το καταφέρουμε οικονομικά, και χτίσαμε ένα μικρό αλλά όμορφο και άνετο. 

Χάρη της τοποθεσίας του, ο Ναός μας έχει γίνει ένα μέρος όπου αρέσει στους ανθρώπους να έρχονται, να προσεύχονται, να αφήνουν σημειώσεις, να πίνουν νερό από το πηγάδι μας, να κάθονται στο παγκάκι. Πρώτα απ' όλα, όσοι πηγαίνουν στο νοσοκομείο, ασθενείς ή συγγενείς τους. Και αν στο παλιό οικιακό ναό του νοσοκομείου οι περισσότεροι ενορίτες ήταν ασθενείς του περιφερειακού νοσοκομείου, αυτός ο Ναός βρίσκεται πιο κοντά στο ογκολογικό ιατρείο. Αυτό το μέρος είναι δύσκολο με την ψυχολογική έννοια, διότι αν και η ιατρική έχει κατορθώσει να θεραπεύσει την ογκολογία, για πολλούς ανθρώπους η διάγνωση παραμένει να είναι ψυχολογικό τραύμα. Το καταλάβαμε αυτό, και όταν τακτοποιηθήκαμε λίγο, είχαμε οργανώσει μια ειδική πνευματική κηδεμονία πάνω στο ογκολογικό τμήμα.

— Και τι αποτελούσε;

— Δημιουργήσαμε μια αδελφότητα που βοηθάει τον ιερέα να προετοιμάσει τους ανθρώπους για εξομολόγηση και κοινωνία. Οι ενορίτισσες μας πήγαν στο ογκολογικό ιατρείο, διάλεγαν ένα ή δύο τμήματα, έμπαιναν στους θαλάμους, μίλαγαν με τον κόσμο. Έλεγαν για εξομολόγηση και κοινωνία, ανάφεραν ημερομηνίες και έκαναν προεγγραφές. Μοίρασαν δωρεάν τα φυλλάδια με προσευχές και βιβλιαράκια με εξηγήσεις για τα Μυστήρια. Μια μέρα πριν την κοινωνία άλλη μια φορά έκαναν επίσκεψη — για να διευκρινίσουν ποιος είναι έτοιμος, ποιος βγήκε έξω και ποιος άλλαξε τη γνώμη.

Είναι πολύ σημαντικό οι κοσμικές γυναίκες να προετοιμάζουν τους ανθρώπους για το ιερό Μυστήριο. Επειδή πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν κάποιο εμπόδιο στην επικοινωνία με τον Ιερέα. Κάποιος ντρέπεται για να ρωτήσει για μερικά πράγματα, κάποιος απλά φοβάται. Εξάλλου, το 90% αυτών που κοινωνούν είχαν ομολογήσει είτε για πρώτη φορά, είτε μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα. Και εδώ οι δικές μας αδελφές του ελέους έρχονται για να βοηθήσουν.

Τελικά, το Σάββατο, ερχόταν ο Ιερέας και προετοιμασμένοι ήδη άνθρωποι ομολόγησαν και κοινώνησαν. Γιατί μόνο το Σάββατο; Επειδή τις καθημερινές εκτελούνται ενεργές ιατρικές θεραπείες — χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία, και το Σάββατο λίγο πιο ήρεμα και εμείς δεν παρεμβαίνουμε στην ιατρική διαδικασία. 

Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης θα μπορούσαμε να ερχόμαστε σε ένα ή δύο άτομα τις καθημερινές, νωρίς το πρωί. Αλλά τη γενική κοινωνία προγραμματίσαμε για το Σάββατο. Κάθε φορά, από 6 έως 12 άνθρωποι κοινώνησαν, ανάλογα με το τμήμα, εκτός από εκείνους που απλά ήθελαν να μιλήσουν με τον Ιερέα, να λάβουν οδηγίες ή ευλογία.

Τέτοιες υπηρεσίες κάναμε για πολλά χρόνια. Όλα ήταν ακονισμένα. Σε μια εβδομάδα πραγματοποιήθηκε επίσκεψη σε ένα ή δύο τμήματα, κατά τη διάρκεια του μήνα καλύπτονταν όλο το ογκολογικό ιατρείο και ξεκινάγαμε πάλι από την αρχή, καθώς σε τέσσερις εβδομάδες εισήλθαν νέοι άνθρωποι. Ήταν και πνευματική σίτιση, και ηθική υποστήριξη και ψυχολογική βοήθεια. Βοηθάγαμε στην αποφυγή του φόβου, δίναμε αυτοπεποίθηση και ελπίδα, ενώ λέγαμε στους ανθρώπους, ότι το κάνουμε δωρεάν, είναι η πνευματική μας βοήθεια.

Και τώρα υπάρχει πρόβλημα — λόγω της πανδημίας του κορονοϊού τα νοσοκομεία είναι κλειστά, λόγω της καραντίνας απαγορεύεται είσοδος ξένων, έτσι η μαζική ομολογία και κοινωνία ασθενών έχει σταματήσει. Αλλά, φυσικά, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ο ιερέας μπορεί να έρθει σε σοβαρά άρρωστο, τηρώντας όλα τα μέτρα προστασίας.

— Από όλους αυτούς τους ανθρώπους που πέρασαν την ομολογία και κοινωνία στο ογκολογικό ιατρείο, σας έμενε κάποιος στο μυαλό; Γιατί; Ή κάποιες περιπτώσεις;

— Είδα ανθρώπους που κατά τη διάρκεια της ασθένειας έγιναν άγιοι. Είναι ένα πολύ μεγάλο μάθημα για μένα ως Ιερέα. Δίνω συχνά παραδείγματα αυτών των ανθρώπων...

Μια γυναίκα κοινώνησε για πρώτη φορά. Ήταν σε δύσκολη κατάσταση, τέταρτου επιπέδου... Την είχαμε κοινωνήσει στο θάλαμο, μετά την απαλλαγή, εγώ πήγα και στο σπίτι της. Λαχάνιαζε, δεν μπορούσε να ξαπλώσει. Λέει: «Πατέρα μου, δεν παίρνω ούτε το παυσίπονο». Έμεινα κατάπληκτος: «Πώς είναι δυνατόν, αφού σας επιτρέπονται και ναρκωτικά;»

— «Όχι, θέλω να ζήσω όλα — κάθε δύσκολο λεπτό, ακόμα και το αίσθημα πόνου. ΟΛΑ, όσα στάλθηκε από τον Θεό. Ευχαριστώ το Θεό για την ασθένεια που με έκανε να Τον γνωρίσω και να πιστέψω».

Και είδα ξεκάθαρα, ότι δεν ήταν απλά άνθρωπος που σκέφτηκε όλα αυτά. Είδα τέτοια δύναμη πνεύματος σε δύσκολες συνθήκες, με την οποία απλά έμενα έκπληκτος. Πραγματικά, ευχαρίστησε τον Θεό. Και κατάλαβα καλά, ότι ο άνθρωπος καθαρίστηκε από μια στιγμή στην άλλη και έφτασε, αν και όχι αγιότητα, αλλά σίγουρα πολύ μεγάλη πνευματική δύναμη...

Θυμάμαι και μια άλλη γυναίκα. Ήξερα την οικογένειά της. Ήρθε σε μας, όταν οι γιατροί της έδιναν ένα μήνα ζωής το πολύ. Και ζούσα μαζί μας για μερικά χρόνια. Μια μέρα πριν πεθάνει, ήρθα να την κοινωνήσω. Βρήκε τη δύναμη να πάει να πλυθεί, να προετοιμαστεί, να μου μιλήσει, να ευχαριστήσει για αυτά τα χρόνια. Και την επόμενη μέρα αποβίωσε ειρηνικά. Ήταν επίσης ένα μάθημα, ένα παράδειγμα σπάνιου πνευματικού ύψους.

Θυμάμαι έναν άνθρωπο, αυτό έγινε πριν 12 χρόνια, του οποίου οι πιθανότητες επιβίωσης ήταν μόνο 1%. Ετοιμαζόταν για την επιχείρηση και ξαφνικά είδε το Ναό μας. Τι είναι εδώ μέσα; Εκκλησία του Αγίου Λουκά της Κριμαίας. Ποιος είναι ο Λουκάς της Κριμαία; Ο άνθρωπος δεν το ήξερε καν. Αλλά ζήτησε να προσευχηθούμε για αυτόν, προσευχήθηκε και ο ίδιος. Και κατά τη διάρκεια της επιχείρησης ή αμέσως μετά την επιχείρηση, δε θυμάμαι καλά, είχε όραμα του Λουκά της Κριμαίας. Ανάρρωσε, είναι καλά τώρα, και έχουν περάσει περίπου 12 χρόνια. Θαύμα; Ναι!

Πριν μερικά χρόνια, όταν εκ νέου κάναμε αγιασμό στο χειρουργικό τμήμα της ογκολογικής κλινικής μετά την ανακαίνιση, είπα στους γιατρούς αυτή την ιστορία και μερικές άλλες περιπτώσεις, όπου οι ασθενείς μου είπαν για τα φαινόμενα ή τα οράματα του Άγιου Λουκά. Και οι ιατροί μου απάντησαν σε αυτό: «Ξέρεις, και εμείς νιώθουμε πώς κατά κάποιο τρόπο μας βοηθάει ο Λουκάς». Ήταν ευχάριστο να το ακούω και να συνειδητοποιώ, ότι αυτοί ξέρουν, εκτιμούν και νιώθουν βοήθεια του Λουκά μας. 

Ποτέ δε ρώταγα τους γιατρούς για αυτό το θέμα, αλλά πάντα ένιωθα, ότι είμαστε στο ίδιο δεσμό, χωρίς να αναθέτουμε την πίστη και ιατρική, αλλά κάνοντας την ίδια δουλειά, αυτοί θεραπεύουν το σώμα, και εμείς θεραπεύουμε την ψυχή.

Κάποιος καλύτερα να φύγει από το Ναό παρά να φορέσει τη μάσκα

— Ξέρω, στη Βίννιτσα υπάρχει ακόμα και η Ένωση Ορθόδοξων Ιατρών, στην οποία είσαστε ηγέτης. Πείτε μας γι' αυτήν.

— Τα τελευταία χρόνια οι συναντήσεις του οργανισμού μας σχεδόν δεν πραγματοποιούνται. Και την εποχή της δημιουργίας της, πριν από 15 χρόνια, είχαμε δύο καθήκοντα που είχαμε πετύχει μέσα σε αυτά τα χρόνια.

Το πρώτο καθήκον είναι η εκπαίδευση. Επιδιώξαμε να διαλύσουμε πολλά από τα ιατρικά στερεότυπα και τους μύθους που υπάρχουν στο εκκλησιαστικό περιβάλλον. Εδώ είναι ο εμβολιασμός και πολλά άλλα θέματα. Δημοσιεύσαμε φυλλάδια, δελτία, πραγματοποιήσαμε συναντήσεις για τα θέματα εμβολιασμού, προσκαλέσαμε ανοσολόγους, αναλύσαμε λεπτομερώς κάθε αμφιλεγόμενη διατριβή. Το ίδιο κάναμε και για τη χειρουργική επέμβαση και για διάφορες κατευθύνσεις θεραπείας. Γενικά, απαντάγαμε αιτιολογημένα και επαγγελματικά στους ανθρώπους σε όλα τα ιατρικά ερωτήματα που είχαν, τα οποία αφορούσαν το εκκλησιαστικό περιβάλλον.

Το δεύτερο καθήκον είναι πρακτικό και εταιρικό. Θέλαμε να γνωρίσουμε και να ενώσουμε όλους τους γιατρούς, τους εκκλησιαστικούς λειτουργούς και τους ενορίτες διαφορετικών Ναών, ώστε να έχουμε δυνατότητα να τους στέλνουμε τους ενορίτες, τους βοηθώντας με αυτό το τρόπο. Έχουμε μια ολόκληρη ομάδα γιατρών: παιδίατροι, θεραπευτές, καρδιολόγοι, χειρούργοι και άλλοι. Συνολικά περίπου 30 άτομα. Ήμασταν διάσημοι, σε μας πήγαν οι ενορίτες, και αν ο ασθενής είχε ερώτηση σχετικά με μια άλλη ειδικότητα, θα μπορούσαμε να ανακατευθύνουμε το άτομο σε έναν συνάδελφο, να του δώσουμε στοιχεία επικοινωνίας του. Υπήρχε ακόμη και μια τηλεφωνική υπηρεσία που παρείχε συμβουλές, αποσαφήνιζε όλες τις συνθήκες του ασθενούς και στη συνέχεια συνδεόταν με τον απαραίτητο γιατρό. Έτσι, δουλεύοντας στους χώρους εργασίας, χωρίς να ιδρύσουμε ένα ιατρικό κέντρο, μπορέσαμε να παράσχουμε αποτελεσματική ιατρική και συμβουλευτική βοήθεια στους ενορίτες των Ναών μας.

Ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία. Ακόμα και αρνητική.

Ανακαλύψαμε, ότι το 80% των κλήσεων προς εμάς προέρχονταν από άτομα που δεν ήθελαν να κάνουν μια απλή προσπάθεια να τηλεφωνήσουν στον οικογενειακό ή στον τοπικό τους γιατρό.

Είναι άλλο πράγμα όταν κάποιος χρειάζεται πραγματικά βοήθεια, όταν έχει ήδη δοκιμάσει τα πάντα και δεν έχει επιτύχει το αποτέλεσμα. Και κάτι άλλο — όταν οι άνθρωποι προσπάθησαν απλά να χρησιμοποιήσουν ορθόδοξους γιατρούς, όταν η κατάσταση δεν το απαιτούσε.

Και ο κύριος σκοπός όλων αυτών πράξεων, φυσικά, ήταν η υπηρεσία — ώστε στην Εκκλησία ένα άτομο να αισθανθεί ως μέρος της εκκλησιαστικής κοινότητας, ότι εδώ υπήρχε η πνευματική του οικογένεια, στην οποία μπορεί να βρει υποστήριξη και βοήθεια. Το έργο αυτό έχει πλέον μειωθεί, ιδίως μετά τα επαναστατικά μας γεγονότα. Και οι ιατρικές μεταρρυθμίσεις μας έθεσαν τις προσαρμογές τους, αν και συνεχώς με καλούν για να συμβουλέψω κάποιον Ορθόδοξο γιατρό με μια συγκεκριμένη ειδικότητα.

— Και σχετικά με τον κορονοϊό, ίσως αξίζει να εκτελεστεί κάποια εκπαιδευτική εργασία και στο ορθόδοξο περιβάλλον; Γιατί εδώ συναντάμε πολλούς ανθρώπους που δεν πιστεύουν καν στην ύπαρξη του ή αρνούνται την ανάγκη λήψης προστατευτικών μέτρων.

— Δεν έγινε καμία ειδική δήλωση από το Ορθόδοξο νοσηλευτικό προσωπικό, αλλά μαζί με έναν άλλο ιερέα-γιατρό, ως μέλη του Ιατρικού Τμήματος της Επισκοπής, ετοιμάσαμε ένα έγγραφο «Οργανωτικά και υγειονομικά-επιδημιολογικά μέτρα στο Ναό για την περίοδο της καραντίνας», το οποίο εγκρίθηκε από τον Μητροπολίτη της Βίννιτσας Βαρσανούφιο και ανακοινώθηκε στους κληρικούς και ενορίτες της επαρχίας Βίννιτσα.

Η ασθένεια αυτή με απασχολεί ιδιαίτερα. Μεταξύ άλλων, αποκάλυψε προβλήματα στην Εκκλησία μας, τα οποία έχουν ωριμάσει για δεκαετίες. Βλέπουμε πώς έχει αυξηθεί ο ενημερωτικός αντίκτυπος διαφόρων τύπων Ορθόδοξων και γύρω-ορθόδοξων διαδικτυακών πόρων. Οι άνθρωποι άρχισαν να χάνουν την επαφή τους με τον Ιερέα της ενορίας τους και ζούνε υπό την επιρροή των διαδικτυακών αρχών. 

Στην αρχή της πανδημίας ξαφνικά ανακάλυψα, ότι μερικοί ενορίτες που πήγαιναν στο Ναό μας για περίπου μια δεκαετία αποφάσισαν, ότι καλύτερα για αυτούς να φύγουν από το Ναό παρά να φορέσουν τη μάσκα. Αποδείχθηκε, ότι για ένα άτομο μια δεκαετία κοινοτικής ζωής, η σύνδεση με την ενορία μπορεί να σημαίνει λιγότερο από τον ιεροκήρυκα του Διαδικτύου, ο οποίος διακηρύσσει υπερασπιστές των προστατευτικών μέτρων σχεδόν προδότες της πίστης.

Η Εκκλησία αντιμετωπίζει μια δύσκολη κατάσταση. Από τη μία πλευρά, οι Ιερείς πρέπει να είναι παρόντες στον χώρο του Διαδικτύου για τους σκοπούς της αποστολής. Από την άλλη πλευρά, αυτή η παρουσία μερικές φορές οδηγεί στο γεγονός, ότι η εξουσία ενός Ιερέα ξαφνικά αρχίζει να υπερισχύει της εξουσίας της Εκκλησίας, και ο κόσμος άρχισε να διαιρείται σε κόμματα. Αναδύονται επίσης ριζοσπαστικές και φανατικές κατευθύνσεις. Για παράδειγμα, η ομάδα του Σέργιου Ρομάνοφ στη Ρωσία, η οποία έχει αποδειχθεί ακραία μορφή. Αυτό ισχύει εδώ και πολύ καιρό, μερικοί αναζητάνε τους ριζοσπαστικούς ιερείς, και αυτή η αναζήτηση ικανοποιείται.

Από πού προέρχονται οι μύθοι και ψεύτικες φήμες στην Εκκλησία

— Γιατί συμβαίνει αυτό, εσείς τι νομίζετε;

— Σε όλες τις κοινωνικές συμβαίνουν οι διαστρωματώσεις. Οι ιδέες, ειδικά οι αμφιλεγόμενες, δεν πεθαίνουν, αλλά μεταλλάσσονται και βρίσκουν το περιβάλλον τους, τους οπαδούς τους. Και αυτοί οι οπαδοί δουλεύουν ενεργά, διαδίδοντας ψευδείς φήμες και ριζοσπαστικές ιδέες. Κάποιος με πρόσθεσε στην ομάδα κατά του εμβολιασμού, οπού είναι αδύνατο να συζητήσεις σε ανθρώπους. Έχοντας μείνει για λίγο υπό την επίδραση ορισμένων πληροφοριών, ο άνθρωπος παύει να αντιλαμβάνεται εναλλακτικές πληροφορίες σχετικά με αυτό, χάνει την ικανότητα κριτικής σκέψης, γίνεται φανατικός. Πρόκειται για νέες τεχνολογίες που αρχίζουν να επηρεάζουν, όπως οι ολοκληρωτικές αιρέσεις.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Εδώ οι αιτίες είναι διαφορετικοί. Η ρωσική ψυχή είναι ο μαξιμαλισμός και κατηγορηματικότητα. Ας θυμηθούμε το σχίσμα Παλιών Πιστών, όταν χιλιάδες άνθρωποι προτιμούσαν να καούν ζωντανοί, αντί να αναγνωρίσουν τον «αντίχριστο του Αυτοκράτορα Πέτρου». Οι άνθρωποι δεν ήθελαν να καταλάβουν, ότι και να σταυρωθούν με τρία δάχτυλα είναι επίσης καλό.

Η ιστορία δείχνει, ότι η μεγιστοποίηση μπορεί να εκδηλωθεί και στον ριζοσπαστισμό, με την προθυμία να δοθεί η ολόκληρη ψυχή για μια ιδέα, ακόμα και αν η ιδέα μετά το έλεγχο αποδεικνύεται ως λανθασμένη.

Και εδώ βλέπουμε ήδη μια άλλη αιτία — πνευματική άγνοια, αδιαφώτιση.

Φταίει για αυτό η Εκκλησία; Εν μέρει, ναι. Ημιτελή δουλειά; Ενδεχομένως. Ορίστε, εδώ, στην ενορία μας και τα σχολεία δουλεύουν — παιδικό και για ενήλικους, και ιερείς με ανώτερη κοσμική και πνευματική εκπαίδευση, και εκτελούνται εκπαιδευτικές δραστηριότητες, διαλέξεις, έχουμε φυσιολογικές ανθρώπινες σχέσεις και η κοινωνική ζωή... Αλλά ξεκίνησε η πανδημία, και κάποιοι άνθρωποι για κάποιο λόγο εμπιστεύτηκαν αμφίβολους διαδικτυακούς πόρους πληροφόρησης, υπέκυψαν στην επιρροή τους. Κάποιοι αναρρώσαν, έγιναν νηφάλιοι, άλλοι παραμένουν σε παραπλάνηση. Πρόκειται για λίγους, αλλά αυτό είναι ένα παράδειγμα του γεγονότος, ότι αν κάποιος σταματήσει να επικοινωνεί με το πνευματικό του πρόσωπο και παρακολουθεί συνεχώς κάποιο κανάλι του Διαδικτύου, η πνευματική σύνδεση διακόπτεται και ο άνθρωπος κλειδώνεται σε αιχμαλωσία, και αργότερα βρίσκει άλλους ομοϊδεάτες ανθρώπους. Στην πραγματικότητα, ήδη δεν ανήκει πνευματικά στην Εκκλησία, αλλά σε μια κοινότητα ενωμένη από μια μη εκκλησιαστική ή ακόμα και αντι-εκκλησιαστική ιδέα.

Ανησυχώ για το γεγονός, ότι πολλές Εκκλησίες και εκκλησιαστικές κοινότητες έχουν κλαπεί από κάποιους διαδικτυακούς πόρους που είχαν αντίκτυπο στο μυαλό των ενοριτών, αλλά το περιεχόμενο των πληροφοριών είναι αντίθετο με τις διδασκαλίες και τις συστάσεις της Εκκλησίας. Ο άνθρωπος πρώτα υποκύπτει σε αυτή την επιρροή και μετά χάνει την εμπιστοσύνη του στον Ιερέα της ενορίας του. Αντιθέτως, η εμπιστοσύνη στις αμφίβολες εκκλησιαστικές αρχές που ενέπνευσαν: «Αν αποδέχεσαι τους περιορισμούς «κορονοϊού», αν χάσεις την λειτουργία, τέλος, είχες προδώσει τον Χριστό». Και ο άνθρωπος πέφτει στην ψυχολογική παγίδα της εσωτερικής ενοχής της «προδοσίας του Χριστού». 

Νομίσω, ότι η Εκκλησία θα έπρεπε να είχε δώσει προσοχή στο «ορθόδοξο» ενημερωτικό περιεχόμενο, το οποίο είναι δημοφιλές μεταξύ τους ενορίτες. Ίσως, αξίζει να δημιουργηθεί ένα είδος τμήματος πληροφοριών που θα παρακολουθεί και θα προειδοποιεί για τις αρνητικές επιπτώσεις ορισμένων διαδικτυακών πόρων, οι διδασκαλίες των οποίων έρχονται σε αντίθεση με τη διδασκαλία της Εκκλησίας και αποπλανούν την ορθόδοξη κοινότητα.

Είναι σημαντικό να υπάρχει μεταξύ Ιερέων μια ενιαία πνευματικότητα, και γι' αυτό μόνο το Διάταγμα ή Κανονισμό του Κυβερνώντος Αρχιεπισκόπου δεν αρκεί, είναι απαραίτητο να συγκεντρώνονται οι Ιερείς σε συναντήσεις (ανεπίσημες ή στην ευσεβή, επισκοπική) και να συζητούν την κατάσταση, συμπ. σχετικά με το κορονοϊό, έτσι ώστε, επιλύοντας όλες τις αμφιβολίες στην αδελφική συζήτηση, να είναι όλοι ομόφωνοι και πεπεισμένοι στις αποφάσεις που λαμβάνονται.

— Αλλά η ιδεολογία της αντίθεσης της ορθόδοξης υπόλοιπης κοινωνίας, η διαίρεση σε «εμείς» και «αυτοί» υπήρχε και πριν ακόμα το Διαδίκτυο, δεν καταδικάστηκε ιδιαίτερα από την Εκκλησία, και μερικές φορές ακόμα και εκμεταλλεύτηκε. Ας θυμηθούμε την ιστορία του αγώνα κατά του ΑΦΜ...

— Ναι, σε αυτό το παράδειγμα, η Εκκλησία δεν ανταποκρίθηκε στις περιστάσεις, αποτυγχάνοντας να προβλέψει τις συνέπειες. Γνωρίζω την κατάσταση από "πρώτο χέρι", διότι συμμετείχα σε συζητήσεις για τα ηλεκτρονικά διαβατήρια τόσο με κυβερνητικούς, όσο και με εκκλησιαστικούς αξιωματούχους, πριν από 20 χρόνια. Και ήμουν απολύτως δυσαρεστημένος με τις απαντήσεις που έδωσε η Εκκλησία σε αυτά τα ερωτήματα, και με τους ανθρώπους που εκπροσώπησαν την Εκκλησία ενώπιον του κράτους. Έγραψα γι' αυτό και στον Μακαριότατο Βλαντίμιρ, Προκαθήμενο της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γιατί έχουμε παραδώσει αυτό το θέμα σε κάποια «αδελφότητα», ή ακόμα και σε ξένους; 

Η Εκκλησία έπρεπε να συμμετάσχει σε διάλογο με τις αρχές, να αποσαφηνίσει την κατάσταση και να βρει ένα συμβιβασμό που θα ταίριαζε και στις δύο πλευρές. Ενώ έτσι όλα κατέληξαν στην απλή ιδέα ότι αν το ΑΦΜ και το ηλεκτρονικό διαβατήριο δεν είναι η σφραγίδα του αντίχριστου, τότε είναι δυνατό να το αποδεχτούμε. Αλλά πίσω έμειναν και άλλα σημαντικά ζητήματα. Η προσωπική ελευθερία, για παράδειγμα. 

Σχετικά με το γενικό ηλεκτρονικό έλεγχο στην Εκκλησία άρχισαν να συζητάνε πρόσφατα, αλλά τώρα το σύστημα έχει κατασκευαστεί και είναι απίθανο να αλλάξει, όμως πριν από 20 χρόνια μόνο οι αρχές του σχηματισμού του συστήματος είχαν οριστεί και τότε ήταν δυνατό να γίνουν προσαρμογές στη δημιουργία του. 

Σήμερα, βλέπουμε την ίδια ιστορία με την απόρριψη του κορονοϊού, τον φόβο εμβολιασμού και κάθε είδους θεωριών συνωμοσίας. Η ιδέα, ότι η ασθένεια είχε εφευρεθεί ειδικά για να φέρει τσιπς στις ζωές των ανθρώπων, ειπώθηκε πολλές φορές αρκετά έντονα στο εκκλησιαστικό περιβάλλον. Και μέχρι στιγμής, πολλοί έχουν ακόμα αυτή την πεποίθηση. Αν και σήμερα υπάρχουν πολύ λιγότεροι τέτοιοι άνθρωποι. Αν την άνοιξη αμφισβητούνταν η ύπαρξη της ασθένειας, τώρα δεν υπάρχει αμφιβολία, πολλοί αρρώστησαν ή πέθαναν, μεταξύ άλλων και οι γνωστοί. Ένας Ιερέας πέθανε στη Βίννιτσα, και προχθές ένας Ιερέας από τη γειτονική επισκοπή θάφτηκε εδώ, και ήταν ο γνωστός μου.

Γενικά, πολλούς η πραγματικότητα νηφαλιάστηκε, αλλά η πληροφοριακή επιρροή εξακολουθεί να είναι αισθητή. Υπάρχουν συστάσεις από την πλευρά της Εκκλησίας για το πώς να συμπεριφερθεί κανείς κατά τη διάρκεια της επιδημίας, αλλά δεν υπάρχει αρκετή εξήγηση και αντίσταση σε διάφορους διαεκκλησιαστικούς μύθους και θρύλους. Πριν από έξι μήνες όλοι με ρωτάγανε: «Πάτερ, τι άποψη έχετε σχετικά με τον εμβολιασμό;» Απάντησα: «Ας πρώτα βρουν το εμβόλιο, να μας το δείξουν, θα δω τι είδος εμβολίου είναι και τότε θα είμαι σε θέση να σας πω την άποψή μου».

Πώς δημιουργείται η ποιότητα πνευματικής ζωής

— Ήδη βρήκα ένα εμβόλιο, και όχι μόνο ένα. Μπορείτε να πείτε κάτι γι' αυτά; Και γενικά για το εμβολιασμό;

— Αν μιλάμε για το ρωσικό εμβόλιο, είδα τα βιντεάκια και γνωρίζω τη σύνθεσή του. Εμβόλιο όπως κάθε εμβόλιο, δεν υπάρχει κανένα τσιπ εκεί και αποκλείεται να υπάρξει. Σχετικά με τα υπόλοιπα, θα πω, ίσως, προφανή πράγματα. Ο μόνος τρόπος για να καταπολεμηθεί αυτή η ασθένεια είναι να βρεθεί ένα αποτελεσματικό αντιικό φάρμακο, το οποίο δεν είναι διαθέσιμο προς τα παρόν. Ή εμβολιασμός που μπορεί να προστατέψει τον άνθρωπο από ασθένεια. Επειδή η ιδιαιτερότητα αυτού του ιού τέτοια που καταστέλλει τα Τ-λεμφοκύτταρα, τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή αντισωμάτων, και στον άνθρωπο που πέρασε την ασθένεια τα αντισώματα δε διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα, επομένως η νόσος μπορεί να επαναληφθεί. Χωρίς φάρμακο ή εμβολιασμό θα υποφέρουμε και θα έχουμε περιορισμούς για πολύ καιρό ακόμα.

— Πείτε μας για τους περιορισμούς στην ενορία σας. Ποια μέτρα κατά των επιδημιών έχουν ληφθεί;

— Η ενορία μας μια από τις πρώτες ανέπτυξε αντιεπιδημιολογικές οδηγίες και τον τρόπο εκτέλεσής τους. Ο Τύπος της Βίννιτσας έγραψε γι' αυτό και μας ανέφερε ως παράδειγμα. Δεν είχαμε τέτοιους περιορισμούς όπως στη Ρωσία, ο Ναός ήταν ανοιχτός. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας οι άνθρωποι φόραγαν μάσκες και δεν ήταν ευπρόσδεκτο φίλημα εικόνων και σταυρού, αλλά μόνο υπόκλιση. 

Είναι απαραίτητο να ειπωθεί, ότι κοντά στο Ναό μας υπάρχουν αστικά και επαρχιακά νοσοκομεία, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ασθενών που πάσχουν από COVID-19. Την άνοιξη, το καλοκαίρι και στις αρχές του φθινοπώρου εκτελέσαμε λειτουργίες έξω — έχουμε μια μεγάλη πλατεία και υπάρχει χώρος που μπορούμε να στεκόμαστε, και για το θρόνο υπάρχει μια τέντα, επομένως όλα ήταν βολικά. Συνδέσαμε το ηχητικό εξοπλισμό, πραγματοποιούσαμε διαδικτυακές μεταδόσεις θεϊκών λειτουργιών, λαμβάναμε σημειώσεις μέσω της ιστοσελίδας, κοινωνικών δικτύων και του τηλεφώνου. 

Κατά τη διάρκεια της αυστηρής περιόδου καραντίνας ο αριθμός των ενοριτών της Κυριακής μειώσαμε εις βάρος των ομάδων κινδύνου (συνταξιούχοι, παιδιά, ασθενείς με πνευμονικές και καρδιακές παθήσεις, ογκολογικοί ασθενείς), τους αποδεχόμασταν τις εργάσιμες ημέρες, όταν οι παρευρισκόμενοι ήταν λίγοι. Δημοσιεύσαμε λίστες συμμετασχόντων του Σαββάτου, της Κυριακής και εργάσιμων ήμερων, προκειμένου να κατανείμουμε τους ανθρώπους ισότιμα μεταξύ των λειτουργιών. Εξηγήσαμε, ότι κάθε μέρα ο Ιερέας μπορεί να κοινωνήσει από 5 έως 10 άτομα — ελάτε να κοινωνήσετε την εργάσιμη ημέρα. Όλα αυτά λειτούργησαν, λειτουργεί και τώρα.

Δυστυχώς, αυτό δεν έγινε σε όλους τους Ναούς. Δεν υπήρξε συναίνεση μεταξύ των κληρικών για το θέμα της πρόληψης. Αν περιόριζα την παρουσία μου στο Ναό, και ένας άλλος Ιερέας έλεγε: «Ελάτε!», τότε, κάποιες φορές, οι άνθρωποι πήγαιναν σε άλλο Ναό. Έπειτα υπήρχε η κατάσταση, όταν εκείνος Ναός έκλεινε για καραντίνα, καθώς ανακαλυφθήκαν άρρωστοι. Τότε ζήτησα από τους ανθρώπους που είχαν επισκεφθεί τέτοιο Ναό, ή οι ενορίτες τους, να περάσουν δύο εβδομάδες σε αυτοαπομόνωση, δηλαδή, να μην επισκεφτούν κανένα άλλο Ναό. Ακόμα και μερικοί από αυτούς τους ενορίτες άλλων Ναών, που ήταν κλειστά σε καραντίνα, έπρεπε να σταλθούν στο σπίτι.

Το καλοκαίρι, το επίπεδο αρρώστιας έπεσε, άρχισε σχετική ελευθερία, οι άνθρωποι αναστενάχθηκαν με ανακούφιση, ο Ναός γέμισε ξανά, τα παιδιά επέστρεψαν, υπήρχαν πολλά βάπτισμα. Τώρα η κατάσταση έχει επιδεινωθεί και πάλι, επομένως θα αναφερθούμε στην εμπειρία που έχουμε. Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι εδώ, πολλοί άνθρωποι αρρωσταίνουν, τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι μολύνονται στη δουλειά, τώρα αρρωσταίνουν ολόκληρες εργατικές ομάδες. Οπότε πρέπει να προστατέψουμε τους ανθρώπους.

— Πάτερ Βλαντίμιρ, κατά τη γνώμη σας, όλη αυτή η ιστορία με τον κορονοϊό μπορεί να μας διδάξει κάτι, να μας δώσει μερικά μαθήματα;

— Εγώ από την αρχή είπα: πρόκειται για μια εξέταση όχι μόνο για την κοινωνία και το κράτος, αλλά και για την Εκκλησία. Πώς θα δείξουμε το εαυτό μας, αν είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε στις περιστάσεις, κατά πόσο μπορούμε να οργανώσουμε τους ανθρώπους να κάνουν τα σωστά πράγματα και να γίνουν παράδειγμα για τους άλλους. Αν το Ευαγγέλιο λέει ότι είμαστε το αλάτι του κόσμου, τότε πρέπει να είμαστε το παράδειγμα για τον κόσμο σε όλα, ακόμα και στην ταπεινότητα και στη σύνεση. 

Η πανδημία είναι ένα μάθημα που μας διδάσκει να περιοριζόμαστε, να συμβιβαστούμε και να αποδεχόμαστε τα προσωρινά προβλήματα με θετικά κίνητρα, για το καλό των ανθρώπων, για το καλό του διπλανού μας.

Είναι μια δοκιμασία πίστης στην Εκκλησία, στην κοινότητά μας, στην εμπιστοσύνη τον Ιερέα. Αν η Εκκλησία το ζητήσει, αν ο Ιερέας εισάγει κάποιους κανόνες, όλα πρέπει να τηρούνται. Θα πρέπει να αποτελέσουμε παράδειγμα για τους άλλους. 

Για ποιο λόγο να διαμαρτυρηθούμε, να δράσουμε; Κάντε λίγη υπομονή. Όλοι είναι ανεκτικοί, καφετέριες και γυμναστήρια είναι κλειστά. Προφανώς, ότι για τους Ναούς δε θα υπάρξουν μεγάλες εξαιρέσεις. Εάν όλος ο κόσμος συμβιβάζεται και υποφέρει από δυσκολίες και απώλειες, πρέπει να μοιραστούμε αυτές τις δυσκολίες μαζί, ειδικά καθώς μας αντιμετώπισαν με εμπιστοσύνη, μας επέτρεψαν να υπηρετήσουμε, ζήτησαν μόνο περιορισμούς, επομένως πρέπει να είμαστε υπεύθυνοι για να μας εμπιστεύονται και στο μέλλον.

Επιπλέον, οι δοκιμές μπορούν να χρησιμεύσουν για τη βελτίωση της ποιότητας της πνευματικής μας ζωής. Για παράδειγμα, οι υποχρεωτικές συζητήσεις πριν από τη βαπτισμό αποτελούν εμπόδιο που δεν το παίρνουν όλοι. Αλλά αυτοί που το παίρνουν όχι μόνο συνειδητά περνούν τη βάπτισή τους, αλλά γίνονται νέοι ενορίτες, φέρνουν τα παιδιά τους στην κοινωνία. 

Έτσι δημιουργείται η ποιότητα της πνευματικής ζωής στην ενορία. Και κάθε ερχόμενος νεοφερμένος αντιλαμβάνεται αυτή την ποιότητα σε υποσυνείδητο επίπεδο, χωρίς καμία εξήγηση, απλά απορροφά και παίρνει τις σωστές σκέψεις, τις αισθήσεις και τις κατευθύνσεις της πνευματικής ζωής. Γι' αυτό το λέω εδώ και πολύ καιρό: ας είμαστε λιγότεροι στην Εκκλησία, αλλά θα υπάρχει επίγνωση και ποιότητα της εκκλησιαστικής ζωής. Θα είναι τέτοια ποιότητα Ενότητας που μας έχει διοικήσει ο Χριστός, η οποία βασίζεται στην πιστάκη ζήλια, ψυχική ένωση, εμπιστοσύνη και αμοιβαία εξυπηρέτηση. Μόνο με αυτή την ποιότητα θα μπορέσουμε να αντέξουμε τις προκλήσεις που θα προκύψουν. Και τώρα, κατά τη διάρκεια των σημερινών δυσκολιών, πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε και να προσπαθήσουμε να το εφαρμόσουμε στη ζωή, και τότε, βλέποντας σε όλη την Αλιεία του Θεού, θα πούμε πραγματικά: Δόξα τω Θεώ για όλα!