"Η φωτογράφηση-βιντεοσκόπηση απαγορεύεται"… Έχετε συναντήσει τέτοιες επιγραφές σε ναούς; Κάποιος δεν τους δίνει προσοχή, ενώ οι άλλοι εκπλήσσονται ή ακόμα και εξοργίζονται: γιατί άραγε απαγορεύεται;

Πράγματι, στην εποχή των τεχνολογιών πληροφοριών, όταν το κινητό μας χωράει έναν υπολογιστή ολόκληρο, μια φωτογραφική μηχανή και μια βιντεοκάμερα, έχουμε συνηθίσει να φωτογραφίζουμε και να βιντεοσκοπούμε σχεδόν τα πάντα – τον εαυτό μας, τους φίλους μας, τους άγνωστους, τα μέρη όπου βρισκόμαστε ήδη ή προς τα οποία ταξιδεύουμε.

Και, στη συνέχεια, τα ανεβάζουμε στο Διαδίκτυο, είτε μέσω του λογαριασμού μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή με ένα προσωπικό μήνυμα σε κάποιον φίλο, ο τρόπος δεν έχει σημασία. Το γεγονός ότι η φωτογραφία οριστικά και κατηγορηματικά κατέχει την πρωτιά ως βασική πηγή πληροφοριών φαίνεται να είναι τετελεσμένο. Οι άνθρωποι διαβάζουν όλο και λιγότερο και βλέπουν όλο και περισσότερο και, ως αποτέλεσμα, βγάζουν φωτογραφίες. Επομένως, οι επιγραφές όπως «η φωτογράφηση απαγορεύεται» ή «η λήψη φωτογραφιών στην εκκλησία επιτρέπεται μόνο με την άδεια του ηγούμενου» προκαλούν συχνά αρνητική αντίδραση: γιατί όχι, στο καλό; Επιπλέον, τώρα σχεδόν όλες οι εκκλησίες και τα μοναστήρια έχουν τους δικούς τους ιστότοπους και τις σελίδες σε κοινωνικά δίκτυα, όπου δημοσιεύονται οι φωτογραφίες και ακόμη και τα βίντεο από την λειτουργία. Άρα όλοι μπορούν να φωτογραφίζουν και να τραβάνε βίντεο;

Στην πραγματικότητα, η απαγόρευση της λήψης φωτογραφιών στις εκκλησίες στις μέρες μας είναι ένα φαινόμενο σπάνιο, και αν υπάρχει, δεν υπάρχει σκοπός απόκρυψης κάποιου μυστικού ή αποστασιοποίησης από τον σύγχρονο κόσμο, όπως θεωρούν ορισμένοι.

Συνήθως, η απαγόρευση διέπεται από το γεγονός ότι ο ναός είναι ένας τόπος προσευχής και λατρείας, όπου ένας άνθρωπος με κάμερα ή τηλέφωνο που βιντεοσκοπεί, συνήθως αποσπά την προσοχή των παρόντων και προκαλεί αμηχανία, επειδή κάποιοι δεν επιθυμούν να εμφανιστούν σε φωτογραφίες και βίντεο άλλων χρηστών στα κοινωνικά δίκτυα. Επιπλέον, σε ορισμένες εκκλησίες, δεν απαγορεύεται η λήψη φωτογραφιών γενικά, αλλά μόνο η λήψη με φλας, ειδικά την ώρα της Θείας Λειτουργίας ή εάν ο ναός αποτελεί αρχιτεκτονικό μνημείο. Και αυτό επίσης πρέπει να αντιμετωπίσουμε με κατανόηση.

Εάν βλέπετε στη λειτουργία έναν φωτογράφο, τότε μάλλον αυτός είναι το άτομο «με κατάλληλη άδεια»: το κάνει με την ευλογία του ιερέα (ή ίσως είναι και ο ίδιος ο ιερέας) και οι φωτογραφίες δημοσιεύονται στη συνέχεια στους λογαριασμούς και στους ιστότοπους των ναών και της επισκοπής. Αν όμως θέλετε πραγματικά να τον ακολουθήσετε, κάνοντας όμορφες λήψεις ή τραβώντας ένα βίντεο, τότε θα πρέπει πρώτα να ζητήσετε άδεια από τον υπεύθυνο - τον ηγούμενο, τον ιερέα ή το εκκλησιαστικό προσωπικό, και καλύτερα εκ των προτέρων (κανείς δεν θα αποσπάσει την προσοχή του ιερέα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, και σ’ αυτό επίσης πρέπει να δείξετε κατανόηση. Ακόμα και αφού έχετε λάβει άδεια, πρέπει να τηρούμε κάποιους κανόνες.

Πρώτον, να σεβόμαστε αυτό που συμβαίνει. Ναι, ο ναός είναι ένα ασυνήθιστο μέρος, αλλά όχι και φωτογραφικό πλατό. Συνήθως στο ναό οι άνθρωποι κάνουν λειτουργίες, προσεύχονται και επειδή αυτό είναι μια προσωπική υπόθεση, κανένας δεν θέλει να μας κρυφακούν ή να κατασκοπεύουν τη στιγμή μιας ιδιωτικής συνομιλίας με τον Θεό. Επομένως, κάθε βιντεοσκόπηση πρέπει να γίνεται με διακριτικότητα. Διαφορετικά, παρεμβαίνουμε στην προσευχή, αποσπάμε τον άνθρωπο και τους γύρω του από μια διάθεση κατάνυξης και προκαλούμε αρνητική αντίδραση.

Ο δεύτερος κανόνας προέρχεται λογικά από τον πρώτο: πρέπει να σεβόμαστε την ιδιωτική ζωή του άλλου, και εάν κάποιος δεν θέλει να φωτογραφηθεί, αυτό είναι το δικαίωμά του που πρέπει να γίνει σεβαστό. Οπότε, δεν είναι χρειάζεται να ανακοινώνουμε με υπερηφάνεια ότι «με ευλόγησε ο ηγούμενος». Είναι αρκετό να ζητήσουμε συγγνώμη και να ακολουθήσουμε την επιθυμία του ανθρώπου αυτού.

Είναι ανεπίτρεπτο κατά την διάρκεια της λειτουργίας να τραβάτε selfies, να κάνετε ζωντανή μετάδοση με σχόλια και να ζητάτε από κάποιον να ποζάρει.

Το ίδιο, παρεμπιπτόντως, ισχύει και κατά την τέλεση ιερών μυστηρίων γάμου ή βάπτισης, στα οποία συνήθως καλούνται οι φωτογράφοι. Όπως και να ‘ναι, ερχόμαστε στο ναό όχι για φωτογράφηση, αλλά για χάρη του Χριστού. Και όταν η έμφαση από το ίδιο το μυστήριο μεταφέρεται στο γεγονός ότι πρέπει να προλάβετε για να τραβήξετε πολλές όμορφες φωτογραφίες, τότε αυτό γίνεται εντελώς απαράδεκτο. Τα σκηνοθετημένα πλάνα, αν τα χρειάζεστε όντως, μπορούν να γίνουν μετά την ολοκλήρωση του μυστηρίου, εάν υπάρχει χρόνος για αυτό.

Επίσης, οπωσδήποτε πρέπει να κατανοήσουμε ότι υπάρχουν μέρη - μοναστήρια ή ερημητήρια, όπου η λήψη βίντεο απαγορεύεται διά ροπάλου. Και εάν δεν μπορείτε να λάβετε άδεια, τότε δεν χρειάζεται να αγανακτείτε και να ζητάτε να κάνουν εξαίρεση μόνο για σας. Εδώ ταιριάζει απόλυτα η παροιμία «Σε ξένο χωράφι δρεπάνι μη βάζεις». Ας δείχνουμε σεβασμό ο ένας τον άλλον, ειδικά όταν πρόκειται για την θρησκεία μας.