Χιλιάδες άνθρωποι από όλο τον κόσμο έρχονται στην Τριαδική Λαύρα του Αγίου Σεργίου που είχε ιδρυθεί επτά αιώνες πριν από τον Όσιο Σέργιο του Ραντονέζ. Τι ξέρουμε για την ιστορία αυτού του μεγάλου ιερού τόπου της Ρωσίας; Ποιο ρόλο έχει παίξει το ιερό στην ιστορική πορεία της πατρίδας μας;

Η αναγέννηση της χώρας.

Ο Άγιος Σέργιος του Ραντονέζ ίδρυσε το μοναστήρι τον 14ο αιώνα. Η ζωή του Αγίου ήταν πολύ ταπεινή. Αυτός προσευχόταν, εργαζόταν και ανέτρεφε τους μαθητές. Όμως τελικά αποδείχθηκε ότι υπήρξε ένας από τους σπουδαίους ανθρώπους στη Ρωσία αυτής της εποχής!

Τότε η Ρωσία ήταν διαιρεμένη σε πριγκιπάτα που πολεμούσαν συνέχεια μεταξύ τους. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται εμφύλιος. Οι Πρίγκιπες τσακώνονταν όλη την ώρα, οργάνωναν τις εκστρατείες, ο ένας εναντίον του άλλου και πότε πότε οι ίδιοι θανάτωναν τους ανθρώπους, ακόμα και τους συγγενείς τους. Αυτό εξασθένισε πολύ το ρωσικό έθνος. Η Χρυσή Ορδή επωφελήθηκε από αυτή την εξασθένηση και οι χάνοι της Ορδής συνέχεια απαιτούσαν την εξόφληση υψηλών φόρων, για τα στρατεύματα της Ορδής και εισέβαλλαν σε ρωσικά εδάφη, καταστρέφοντας πόλεις και χωριά, σκοτώνοντας, λεηλατώντας και καίγοντας τα πάντα.

Μερικές φορές οι Ρώσοι πρίγκιπες νικούσαν τους κατακτητές, εναντίον των οποίων εξήγειραν ολόκληρες πόλεις. Τότε ο ζυγός γινόταν λιγότερο βαρύς. Όμως δεν έφτανε ακόμα η ώρα για την μεγάλη μάχη που θα απελευθέρωνε το έθνος μας από το βαρύ ζυγό. Έλειπαν οι δυνάμεις. Έλειπαν οι μορφωμένοι άνθρωποι και τα βιβλία. Ακόμα και για να βρεις έναν απλό τεχνίτη ή μάστορα ήταν δύσκολη υπόθεση. Η μοναχική παράδοση επίσης ήταν σε παρακμή. Και μερικοί πρίγκιπες επωφελούνταν από την κυριαρχία της Ορδής με την βοήθεια των χάνων έβγαλαν από την μέση τους ανταγωνιστές τους.

Αυτή την εποχή το μοναστήρι του Αγίου Σεργίου ήταν ακόμα πολύ μικρό. Μια μικρούτσικη ξύλινη εκκλησία, τα κελιά των μοναχών, μια αποθήκη, ένα μαγειρείο και γύρω άγρια δάση όπου δεν ζούσε ούτε μια ζωντανή ψυχή. Το μοναστικό τυπικό ήταν τόσο αυστηρό και η ζωή τόσο δύκολη ώστε και ο μεγαλύτερος αδερφός του Σέργιου, ο Στέφανος δεν άντεξε και έφυγε για ένα άλλο μοναστήρι στη Μόσχα. Όμως σιγά σιγά γύρω από τον ερημίτη Σέργιο συγκεντρώθηκαν μερικοί άλλοι μοναχοί, περισσότεροι από τους οποίους έγιναν οι μαθητές του, και η φήμη για τον Άγιο εξαπλώθηκε σε όλη την Ρωσία και έξω από τα σύνορά της.

Οι μοναχοί έβγαζαν το ψωμί τους με κόπο, δεν δεχόταν εισφορές και δωρεές. Ο ίδιος ο Άγιος Σέργιος, αν και ήταν υιός ενός ευγενή, εργαζόταν περισσότερο από άλλους: κάθε μέρα περπατούσε 2 χιλιόμετρα για να κουβαλήσει νερό, ασχολούνταν με ξυλουργική, έκοβε τα ξύλα, έραβε τα ρούχα, μαγείρευε για όλους τους αδελφούς.

Ο Όσιος Σέργιος έλεγε ότι ο μοναχός και ιδιαίτερα ο ιερομόναχος δεν μπορεί να είναι αγράμματος σαν ξύλο απελέκητο. Το φτωχό μοναστήρι ξόδευε τα ελάχιστα χρήματα που είχε για βιβλία. Επίσης στο μοναστήρι πάντοτε φιλοξενούνταν και περιβάλλονταν με ιδιαίτερη φροντίδα οι αγιογράφοι.

Πολλοί επισκέπτες από όλη τη χώρα έρχονταν προς τον απλό και σοφό ηγούμενο για να πάρουν μια συμβουλή ή μια ευχή. Ο Άγιος ζούσε μόνος, σε ένα κρυφό μέρος του πυκνού δάσους, αλλά όταν έρχονταν για μια συμβουλή οι πρίγκιπες αυτός γύριζε στο μοναστήρι για να τους συμφιλιώσει και να τους εξηγήσει ότι δεν κάνει να πολεμά ο ένας γείτονας των άλλο. Ακόμα και ο ίδιος έφευγε από το μοναστήρι μερικές φορές για να συνάψει την ειρήνη μεταξύ των πριγκίπων. Για παράδειγμα ταξίδεψε στις πόλεις Νίζνι Νόβγκοροντ, Ριαζάν και στην Περεγιασλάβ-Ζαλέσσκι σε ένα μεγάλο συνέδριο των πριγκίπων.

Ο Άγιος Σέργιος μάθαινε τους ανθρώπους να αγαπούν και να συγχωρούν. Και ο ίδιος έδινε το καλό παράδειγμα: μια μέρα όταν οι μοναχοί άρχισαν να λογομαχούν για το ποιος από αυτούς ήταν ο πρώτος, ο Σέργιος εγκατέλειψε το μοναστήρι χωρίς να πει ούτε μια λέξη επειδή δεν ήθελε να γίνει αφορμή για την διένεξη. Λιγό μετά οι μοναχοί με μεγάλη δυσκολία κατάφεραν να τον γυρίσουν πίσω στο μοναστήρι.

Αλλά αυτό δεν σήμαινε καθόλου ότι ο Άγιος Σέργιος πάντα υποχωρούσε μπροστά στο κακό. Όταν χρειαζόταν ήταν σταθερός και ισχυρός στην πίστη. Ο Μεγάλος Πρίγκιπας της Μόσχας Δημήτρης Ιβάνοβιτς ήρθε μια μέρα στον Σέργιο για μια συμβουλή: τι πρέπει να κάνω; Να υποταχτώ στους χάνους της Ορδής με αποτέλεσμα η ρωσική γη να υποφέρει περισσότερο ή να αποκρούσω τον ισχυρό και σκληρόκαρδο εχθρό; Ο Άγιος δεν απέτρεψε τον Πρίγκιπα από την μάχη. Αντίθετα τον ευλόγησε και του έδωσε δύο συνοδούς, δύο μοναχούς τον Περσβέτ και τον Οσλιάμπια.

Ο Δημήτρη Ιβάνοβιτς νίκησε το στράτευμα της Ορδής κοντά στον ποταμό Βοζά το 1378, και ύστερα από δύο χρόνια, το 1380 έδωσε μάχη με τους κατακτητές πέρα από το ποτάμι Ντον, στην πεδιάδα Κουλίκοβο. Από την νίκη στην μάχη του Κουλίκοβο ξεκίνησε η απελευθέρωση των ρωσικών εδαφών από τον ζυγό της Ορδής. Ο πρίγκιπας Δημήτρη Ιβάνοβιτς έλαβε την προσωνυμία Ντονσκόι (του Ντον).

Τον Άγιο Σέργιο δόξασαν και οι μαθητές του. Μετά από την αποβίωσή του αυτοί σκορπίστηκαν σε διάφορα ρωσικά εδάφη και ίδρυσαν πολλά καινούρια μοναστήρια. Τα σπουδαιότερα μοναστήρια του ρωσικού Βορρά συμπεριλαμβανομένων του Σολοβέτσκι και του Αγίου Κύριλλου στη Λευκή Λίμνη ιδρύθηκαν από τους μαθητές του Αγίου Σεργίου. Οι πρώην μοναχοί της Μονής της Αγίας Τριάδος του Σεργίου του Ραντονέζ εγκαταστάθηκαν στα βόρεια εδάφη της Ρωσίας, και γύρω από τα μοναστήρια εμφανίστηκαν οι πόλεις. 70 μαθητές του Αγίου Σεργίου του Ραντονέζ αναγνωρίστηκαν ως άγιοι από την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Η Μεγάλη Αναταραχή (η λεγόμενη «σμούτα»).

Γιατί σε μια σιδερένεια πόρτα του Ναού της Αγίας Τριάδος υπάρχει μια τρύπα; Γιατί να μην την κλείσουν; Γιατί είναι ένα ενθύμιο. Αυτή την πόρτα τρύπησε ένα βλήμα πυροβόλου. Αυτό συνέβη στις αρχές του 17ου αιώνα κατά την Μεγάλη Αναταραχή (την λεγόμενη «σμούτα»).

Η Μεγάλη Αναταραχή είναι μια περίοδος της ρωσικής ιστορίας όταν μια παλιά δυναστεία των Ρώσων Τσάρων και Μεγάλων Πριγκίπων διακόπηκε και μια νέα δυναστεία εμφανίστηκε. Η Ρωσία παρέμεινε χωρίς ισχυρή κρατική εξουσία. Στον θρόνο διαδέχονταν Πρίγκιπες, Τσάροι, διάφοροι τυχοδιώκτες και αυτοαποκαλούμενοι «Τσάροι» που επεδίωκαν να σφετεριστούν άνομα το Τσαρικό αξίωμα.

Ένας που κατέλαβε τον θρόνο ήταν ο ηγεμόνας Βασίλης Ιβάνοβιτς Σουίσκι. Η Ρωσική Εκκλησία τον αναγνώρισε. Και η Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδος τον καλοδέχτηκε. Κοντά στη Μόσχα στο χωριό Τούσινο, εγκαταστάθηκε με μεγάλο στρατό ως αυτοαποκαλούμενος Τσάρος ο Ψεύδο-Δημήτριος ΙΙ. Παρίστανε τον νόμιμο υιό του Τσάρου Ιβάν του Τρομερού, ο οποίος στην πραγματικότητα είχε σκοτωθεί μικρός. Στο στρατό του Ψεύδο-Δημητρίου υπηρετούσαν διάφοροι άνθρωποι: φυγάδες-κοζάκοι, προδότες-ευγενείς, Πολωνοί και Λιθουανοί. Όλοι ήθελαν να διακριθούν και να λάβουν από το ψεύτικο βασιλόπουλο τιμές και χρήματα.

Ο Ψεύδο-Δημήτριος αποφάσισε να επιτεθεί στο Τριαδικό μοναστήρι του Αγίου Σεργίου. Γιατί; Αν καταλάμβανε την Μονή, θα περικύκλωνε εύκολα τη Μόσχα και θα έσπαζε έτσι όλη την άμυνα του Σουίσκι. Αλλά το γενικότερο ήταν ότι ο Ψεύδο-Δημήτριος καταλάβαινε: ότι αν τον καλοδεχτούν στο μοναστήρι του Αγίου Σεργίου θα έπαιρνε εύκολα στα χέρια του και την εξουσία για το κράτος! Οι Πολωνοί αριστοκράτες, όμως, και οι αρχηγοί των κοζάκων που ήταν στο πλευρό του Ψευδο-Δημήτριου δεν προσδοκούσαν να πάρουν εξουσία, αλλά τα αγαθά: νόμιζαν ότι θα λεηλατούσαν το μοναστήρι και θα έπαιρναν ένα σωρό χρήματα.

Τα στρατεύματα του Ψεύδο-Δημητρίου υπό την αρχηγία του Πολωνού-Λιθουανού διοικητή Γιαν Σαπέγκα και του αριστοκράτη Αλέξανδρου Λισόφσκι πολιορκούσαν το μοναστήρι του Σεργίου του Ραντονέζ περισσότερο από έναν χρόνο. Από τον Οκτώβριο του 1608 μέχρι τον Ιανουάριο του 1610. Τι σημαίνει «πολιορκούσαν»; Σημαίνει ότι εχθροί περικύκλωσαν το μοναστήρι και δεν επέτρεπαν να μπεί μέσα ή να βγεί έξω κανείς, πυροβολούσαν, έκαναν απόπειρες να υποσκάψουν τα τείχη και πραγματοποιούσαν συνεχείς εφόδους, ενώ όλοι που βρίσκονταν μέσα στο μοναστήρι υπέφεραν από την πείνα. Οι πολιορκούντες όλο και περίμεναν ότι οι υπερασπιστές θα παραδοθούν.

Μέσα στο μοναστήρι μόνο δύο τρεις χιλιάδες άτομα μπορούσαν να πολεμούν: οι μοναχοί, οι στρελτσί (οι τουφεκιοφόροι), μερικοί πολέμαρχοι από τους ευγενείς και οι αγρότες από τα γύρω χωριά. Ενώ οι εχθροί έξω ήταν πολλαπλάσιοι! Ο ένας υπερασπιστής της Μονής αντιμετώπιζε τέσσερις με εφτά εχθρούς! Αλήθεια είναι ότι στη Λαύρα υπήρχαν άριστα πυροβόλα για τα οποία ο Σαπέγκας και ο Λισόφσκι θα μπορούσαν μόνο να ονειρεύονται.

Ο Ψεύδο-Δημήτριος προσδοκούσε ότι οι υπερασπιστές της Λαύρας δεν θα ριψοκινδύνευαν την ζωή τους για τον Τσάρο Βασίλη και θα τον αναγνώριζαν γρήγορα ως νόμιμο κυβερνήτη και θα του παρέδιδαν το ταμείο και το θησαυροφυλάκιο. Αλλά οι υπερασπιστές δεν σκέφτονταν καθόλου να παραδοθούν! Ο αριθμός των υπερασπιστών λιγόστευε, οι άνθρωποι πέθαιναν από την πείνα και τις πληγές. Το καλοκαίρι του 1609 από τους τριακόσιους μοναχούς ζωντανοί έμειναν μόνο σαράντα και από τους στρατιώτες μόνο διακόσιοι μπορούσαν να κρατούν όπλα στα χέρια. Οι ενισχυτικές δυνάμεις δεν μπορούσαν να ξεπεράσουν το κλοιό. Ακριβώς σε αυτές τις δύσκολες μέρες ένα βλήμα του εχθρικού πυροβόλου τρύπησε την πόρτα του Ναού της Αγίας Τριάδος κατά την Θεία Λειτουργία!

Πολλοί συμπατριώτες μας σκοτώθηκαν, αλλά ακόμα περισσότερο σκοτώθηκαν οι εχθροί! Οι μοίρες των τουφεκιοφόρων έκαναν εξόδους και επιτίθονταν κατά των πολιορκούντων. Τα πυροβόλα έβαλλαν από τα τείχη, οι στρατιώτες έριχναν στους εχθρούς μολυβένιες σφαίρες. Τα στρατεύματα του Βασίλη Σουίσκι επιχειρούσαν από έξω για να σπάσουν τον κλοιό. Κάθε μέρα γίνονταν αψιμαχίες και μάχες. Οι Πολωνοί και οι Λιθουανοί προσπάθησαν να υποσκάψουν τα τείχη – χωρίς αποτέλεσμα. Κουράστηκαν οι στρατιώτες του Ψεύδο-Δημητρίου και εξαντλήθηκαν οι δυνάμεις τους.

Στις 7 Αυγούστου του 1609 οι εχθροί αποφάσισαν να επιχειρήσουν μια μεγάλη έφοδο. Οι στρατιώτες του Σαπέγκα ήταν σίγουροι ότι θα νικήσουν, ενώ διακόσιοι υπερασπιστές της Μονής, πεινασμένοι, τραυματισμένοι και εξαντλημένοι ετοιμάζονταν για θάνατο. Και ξαφνικά οι πολιορκούντες άρχισαν να χτυπιούνται μεταξύ τους! Πώς; Ο λόγος ήταν ότι οι ξένοι μισθοφόροι άκουσαν μεσα στη νύχτα πως οι σύμμαχοί τους μιλούσαν ρωσικά και νόμισαν ότι είναι οι εχθροί τους, μπέρδεψαν και επιτέθηκαν κατά των σύμμαχών τους! Από τα τείχη της Τριαδικής Μονής εναντίον τους έριξαν βλήματα τα μοναστηριακά πυροβόλα! Δόξα τω Θεώ! Η έφοδος απέτυχε! Ο μεγάλος στρατός του πρίγκιπα Σκοπίν-Σουίσκι, ενός οπαδού του τσάρου Βασίλη, έτρεχε για βοήθεια στους μοναχούς! Θα σταματήσει άραγε η πολιορκία;

Ναι! Όπως έγραψε ένας χρονογράφος, στις 12 Ιανουαρίου του 1610 «…ο διοικητής Σαπέγκας και ο Λισόφσκι με όλους τους Πολωνούς, Λιθουανούς και Ρώσους προδότες υποχώρησαν προς τον Ντμίτροβ, μη καταδιωκόμενοι από κανέναν, αλλά μόνο από το δεξί χέρι του Θεού. Έτρεξαν κυριευμένοι από τέτοιο τρόμο που δεν περίμεναν ο ένας τον άλλον και άφησαν πίσω τα εφόδια τους. Και ύστερα από την φυγή τους οι άνθρωποι έβρισκαν πολλά αγαθά στους δρόμους, και όχι μόνο τα απλά αντικείμενα, αλλά και το χρυσό και τον αργυρό, καθώς και πλούσια ρούχα και άλογα».

Η Λάυρα άντεξε! Ο εχθρός το έβαλε στα πόδια! Και το έθνος μας πίστεψε στις δυνάμεις του. Η ανδρεία και η τόλμη των υπερασπιστών του μοναστηριού του Αγίου Σέργιου του Ραντονέζ προσέφεραν την ελπίδα πως ο εχθρός μπορεί να νικηθεί!

Ύστερα από δύο χρόνια γύρω από την Τριαδική Λαύρα του Αγίου Σεργίου συγκεντρώθηκαν οι δυνάμεις που βοήθησαν τα στρατεύματα του Μίνιν και του Ποζάρσκι να φτάσουν στη Μόσχα και να αποτελειώσουν την «σμούτα». Οι συμμετέχοντες της άμυνας του μοναστηριού ομολόγησαν ύστερα από τις νύχτες κατά το διάστημα της πολιορκίας ότι έβλεπαν στα τείχη τον Άγιο Σέργιο που γύριζε προσευχόμενος σε όλη την Μονή του.

Ένας μεγάλος μεταρρυθμιστής και ένα μεγάλο μοναστήρι.

Ακόμη μια σελίδα της ιστορίας της Τριαδικής Λαύρας του Αγίου Σεργίου σχετίζεται με τον Τσάρο και Αυτοκράτορα Πέτρο τον Μεγάλο. Διαπιστώνεται ότι αν δεν υπήρχε η Λαύρα δεν θα υπήρχε το ρωσικό πολεμικό ναυτικό και δεν θα χτίζονταν η Αγία Πετρούπολη! Μα γιατί; Γιατί όταν ο Πέτρος ήταν μικρός μια εξέγερση των τουφεκιοφόρων εναντίον του συνέβη στη Μόσχα. Ο κληρονόμος του θρόνου θα μπορούσε να είχε σκοτωθεί! Αλλά αυτός δύο φορές σώθηκε φεύγοντας στο μοναστήρι του Αγίου Σεργίου του Ραντονέζ!

Ο Τσάρος και ο Αυτοκράτορας δεν το ξέχασε και βοηθούσε στην συνέχεια τη Λαύρα. Έχτισε εκεί τον Ναό τραπεζαρία με την βιβλιοθήκη στον πρώτο όροφο, την εκκλησία πάνω στην είσοδο του μοναστηριού και το Τσαρικό ανάκτορο. Στο ανάκτρο τώρα στεγάζεται η Θεολογική Ακαδημία όπου σπουδάζουν οι μελλοντικοί ιερείς και θεολόγοι. Τα κτίρια της εποχής του Πέτρου του Μεγάλου ήταν χτισμένα με έναν πολύ όμορφο και κομψό ρυθμό που ονομάζεται μπαρόκ των Ναρίσκιν.

Η ιστορική πορεία συνεχίζεται.

Προς τις αρχές του εικοστού αιώνα η Τριαδική Λαύρα του Αγίου Σεργίου έγινε το κύριο κέντρο της ρωσικής Ορθοδοξίας. Γύρω από το μοναστήρι είχε διαμορφωθεί μια μεγάλη πόλη η Σέργιεφ Ποσάντ (η πόλη του Σέργιου). Όλη η ζωή της πόλης εξαρτιόταν από το μοναστήρι. Ένας σιδηρόδρομος συνέδεσε την πόλη με την Μόσχα. Στη Λαύρα ζούσαν τετρακόσιοι περίπου μοναχοί και εκτός από αυτούς οι φοιτητές του θεολογικού σεμιναρίου, οι προσκυνητές και οι εργαζόμενοι κοσμικοί.

Το 1917 στη χώρα μας συνέβη η κομμουνιστική επανάσταση. Σε ένα χρόνο οι καινούριες αρχές μεταμόρφωσαν το μοναστήρι σε μια εργατική εταιρεία και ύστερα από έναν χρόνο το έκλεισαν εντελώς. Στην πρώην μονή ιδρύθηκε η επιτροπή για την διατήρηση των μνημείων της ιστορίας και των παλαιών χρόνων. Οι υπάλληλοι της επιτροπής έμαθαν ότι οι αρχές σχεδίαζαν να ανοίξουν τα ιερά λείψανα του Αγίου Σεργίου και να τα καταστρέψουν. Μερικοί άνθρωποι ριψοκινδύνεψαν να κλέψουν την κάρα του Αγίου και να την διαφυλάξουν μέχρι να έλθουν καλύτερα χρόνια.

Ο γνωστός επιστήμονας και ιερέας Παύλος Φλορενσκι μαζί με τον αναστηλωτή Γιούρι Ολσούφιεβ έβγαλαν κρυφά την κάρα του Αγίου από τον Ναό και την έκρυψαν. Για πολλά χρόνια οι γενναίοι ορθόδοξοι πιστοί διαφύλατταν το ιερό, μεταδίδοντάς το ο ένας στον άλλον, αν και αυτό ήταν πολύ επικίνδυνο σε μια αθεϊστική εποχή. Μόνο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο όποτε το μοναστήρι γύρισε στην Εκκλησία, η κάρα μεταφέρθηκε πίσω στην Μονή.

Η Θεολογική Ακαδημία.

Σε τι διαφέρει η Λαύρα από ένα συνηθισμένο μοναστήρι; Στη Λαύρα οι άνθρωποι όχι μόνο προσεύχονται και εργάζονται, αλλά και σπουδάζουν. Στην Τριαδική Λαύρα του Άγιου Σέργιου στις θεολογικές σχολές μαθαίνουν πώς να γίνει κάποιος κληρικός. Αλλά δεν ήταν έτσι πάντοτε. Η σοβιετική εξουσία απαγόρεψε να λειτουργούν τα θεολογικά εκπαιδευτικά ιδρύματα και τα σεμινάρια. Σε τί χρησιμεύουν; Σε όλη τη χώρα οι εκκλησίες έκλειναν και καταστρέφονταν,οι καινούριοι ιερείς δεν είχαν χώρο που να λειτουργούν. Απαγορευόταν ακόμα η μελέτη της Βίβλου!

Όμως άρχισε ο μεγάλος πατριωτικός πόλεμος (Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος). Τον κύριο κυβερνήτη Ιωσήφ Στάλιν χρειάστηκε να τον υποστηρίξουν οι ορθόδοξοι πιστοί. Επέτρεψε να εκλεχτεί ο Πατριάρχης, άρχισε να εκδίδεται το «Περιοδικό του Πατριαρχείου της Μόσχας», έκανε να λειτουργούν πάλι μερικοί ναοί και επέτρεψε να ετοιμάζουν πάλι τους ιερείς τα θεολογικά σεμινάρια.

Η πρώτη μετά από 26 χρόνια Θεία Λειτουργία τελέστηκε στην Τριαδική Λαύρα του Αγίου Σεργίου, και το 1949 άνοιξαν πάλι το θεολογικό σεμινάριο της Μόσχας και την θεολογική ακαδημία. Στο μοναστήρι εγκαταστάθηκαν οι μοναχοί.

Οι διωγμοί της Εκκλησίας συνεχίστηκαν, αλλά δεν έκλεισαν τη Λαύρα αλλά την άφησαν ως παραδειγματικό μοναστήρι. Εδώ πήγαιναν τους ξένους για να δουν ότι στην Σοβιετική Ένωση η χριστιανική θρησκεία δεν είναι υπό απαγόρευση!

Στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 του εικοστού αιώνα η εκκλησιαστική ζωή άρχισε να αναγεννιέται. Και από την Λαύρα ακριβώς βγήκαν πολλοί επίσκοποι, ιερείς και ηγούμενοι των καινούριων μοναστηριών. Η Ιερά Μονή του Αγίου Σεργίου πάλι, όπως και στην αρχή, έγινε τόπος από τον οποίο ξεκίνησε η πνευματική αναγέννηση της χώρας και της Εκκλησίας.

Όχι η μεγαλύτερη εκκλησία.

Σήμερα στην Λαύρα έρχονται χιλιάδες επισκέπτες και προσκυνητές. Λειτουργούν 11 ναοί και η Θεία Λειτουργία τελείται πέντε φορές την ημέρα. Ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδος δεν είναι ο μεγαλύτερος στην Λαύρα, αλλά κάθε μέρα ολόκληρες ουρές από πολλούς προσκυνητές περιμένουν να μπουν σε αυτό τον Ναό για να προσκυνήσουν και να ασπαστούν τα ιερά λείψανα του Αγίου Σεργίου και να προσευχηθούν.

Όταν οι προσκυνητές περιμένουν στην ουρά, δίπλα στην λειψανοθήκη του Αγίου Σεργίου συνεχίζεται η προσευχή: οι μοναχοί την διαβάζουν διαδεχόμενοι ο ένας τον άλλον. Στο κέντρο της Λαύρας, στο κέντρο του κύριου μοναστηριού της χώρας μια ομιλία με τον Θεό δεν σταματάει ούτε για ένα δευτερόλεπτο.