Πριν είκοσι χρόνια στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής (σήμερα είναι Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής) άνοιξε έδρα θεολογίας. Το μοναδικό σοβιετικό Πανεπιστήμιο πίσω από τα Ουράλια, στο οποίο στις μέρες μας διδάσκεται θεολογία σε πλήρη κύκλο σπουδών, ήτοι προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές. Πολύ σύντομα εδώ θα ξεκινήσουν οι εργασίες ανέγερσης πανεπιστημιακού ναού. Ο επίσκοπος της Ουσσουρίας Ινοκέντιος, βικάριος της επαρχίας του Βλαντιβοστόκ, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στη θεολογία και κάτοχος του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στις ιστορικές επιστήμες, διδάσκει στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής από την πρώτη μέρα ίδρυσης της έδρας. Με ποιο τρόπο η θεολογία αυξάνει το κύρος του ΑΕΙ, και γιατί τα θρησκευτικά θέματα απασχολούν όλο και περισσότερους φοιτητές που δεν άνθρωποι της εκκλησίας, διηγήθηκε ο βλαντίκα είπε σε μια συνέντευξη

επίσκοπος της Ουσσουρίας Ινοκέντιος

Πώς αντιμετωπίζουν οι φοιτητές το γεγονός, ότι τους διδάσκει ένας επίσκοπος;

– Είναι προφανές ότι, το αντιμετωπίζουν με ενδιαφέρον. Αλλά και εμένα μου αρέσει να βρίσκομαι στην πανεπιστημιακή ατμόσφαιρα. Οι φοιτητές από άλλες σχολές καμιά φορά με κοιτάνε με περιέργεια, όταν περπατάω στους διαδρόμους των σχολών του κάμπους με το ράσο και την Παναγία. Οι θεολόγοι συνηθίζουν τέτοια εμφάνιση πιο γρήγορα, και τότε περνάει η αρχική ντροπαλοσύνη. Προσπαθώ στα μαθήματά μου να είμαι ανοικτός και να μιλάω για τα ζητήματα που απασχολούν τα παιδιά. Στο τέλος των μαθημάτων συζητάμε αυτά, που διαβάζουν στο διαδίκτυο για την Εκκλησία. 

Οι φοιτητές δεν Σας φοβούνται; Αφού γνωρίζουν ότι, πρέπει να Σας απευθύνονται προσφωνώντας Σας «βλαντίκα»;

– Τα είκοσι χρόνια της παιδαγωγικής δουλειάς στην ανώτατη σχολή προσφέρει μεγάλη εμπειρία για το πώς να χτίζεις σχέσεις με τη φοιτητική νεολαία. Ίσως, οι πρωτοετείς να έχουν κάποια ψυχολογικά εμπόδια, αλλά με τον καιρό αυτά εξαφανίζονται. Θα επισημάνω ότι, η επικοινωνία μας δεν περιορίζεται μέσα στους τοίχους του ΑΕΙ. Η επαρχία τακτικά προσκαλεί τους θεολόγους σε διάφορες εκδηλώσεις, εκδρομές, στην πρακτική άσκηση. Για παράδειγμα, πρόσφατα πήγα τα παιδιά εκδρομή στο ναό της Κοιμήσεως, ο οποίος έγινε μέρος της ιστορίας του Βλαντιβοστόκ. Μετά πίναμε μαζί τσάι, τρώγαμε σάντουιτς και συζητούσαμε. 

Ενδιαφέρον έχει η προϊστορία, γιατί στο σοβιετικό ΑΕΙ άνοιξε η έδρα της θεολογίας;

– Το 1999 ο τότε πρύτανης του Κρατικού Πανεπιστημίου της Ρωσικής Άπω Ανατολής Βλαντίμιρ Ιβάνοβιτς Κουρίλοβ πρότεινε στο μητροπολίτη Βενιαμίν να ανοίξει την έδρα της θεολογίας, επειδή θεωρούσε ότι, ένα κλασικό πανεπιστήμιο χωρίς θεολογία δεν είναι πανεπιστήμιο. Εκείνη την εποχή μόλις εμφανίστηκαν τέτοιες δυνατότητες, στη Ρωσία άλλαξε η στάση του κράτους απέναντι στην Εκκλησία. Το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής έγινε ναυαρχίδα στη Ρωσική Άπω Ανατολή μετά την εισαγωγή της κατεύθυνσης στη θεολογία. Ειδικά η στάση του πρύτανη επηρέασε την λήψη απόφασης για το άνοιγμα της έδρας. Εντωμεταξύ, τώρα το Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής έχει ορισμένη παράμετρο αύξησης βαθμών στον πίνακα εκτιμήσεων χάρη στο ότι εδώ διδάσκεται η θεολογία.

Πείτε μας τι διδάσκεται στη σχολή θεολογίας;

– Στην αρχή δεν υπήρχε η κανονική σχολή θεολογίας. Υπήρχε η έδρα της θεολογίας, η οποία ήταν ενσωματωμένη στη σχολή της ιστορίας και φιλοσοφίας. Μετά από μια σειρά μεταρρυθμίσεων στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής, δημιουργήθηκε Σχολή καλών τεχνών και ανθρωπιστικών επιστημών, και μέσα στη Σχολή αυτή ένα τμήμα φιλοσοφίας και θρησκευμάτων, στην οποία ενσωματώθηκε η έδρα της θεολογίας. 

Οι φοιτητές λαμβάνουν κλασική ανθρωπιστική εκπαίδευση με βάση την ποικιλία των μαθημάτων. Από τη μια μεριά έχουν τη δυνατότητα να μελετούν τη φιλοσοφία, ψυχολογία, ιστορία της Πατρίδος, παιδαγωγική, παγκόσμια ιστορία, φυσική αγωγή, Αγγλική γλώσσα και άλλα μαθήματα. Και από την άλλη μεριά, το πρόγραμμα περιλαμβάνει τέτοια θεολογικά μαθήματα, όπως η εισαγωγή στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη, θεολογία λειτουργημάτων, παγκόσμιες θρησκείες, ιστορία της Εκκλησίας, κοινωνική λειτουργία, ηθική, θρησκευτική και εκκλησιαστική τέχνη κ.α.

Στη σχολή έρχονται αποκλειστικά πιστοί άνθρωποι ;

– Στη διάρκεια των είκοσι ετών οι τάσεις άλλαζαν. Όταν πρωτάνοιξε η έδρα, έρχονταν, κυρίως, οι φοιτητές που ήταν άνθρωποι της εκκλησίας, πολλοί από αυτούς είχαν ήδη κάποια ειδικότητα πίσω τους. Στη συνέχεια ακολούθησε και η νεολαία που δεν ήταν της εκκλησίας, ακόμα και αβάπτιστη καμιά φορά. Να σας πω ειλικρινά, εγώ πιστεύω πως αυτό είναι φυσιολογικό. Η θεολογική εκπαίδευση στο σοβιετικό ΑΕΙ προσανατολίζεται στην ολοκληρωμένη μελέτη διαφόρων πλευρών της ζωής του ανθρώπου, εκείνου το πώς ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου εκδηλώνεται σε συγκεκριμένα γεγονότα της ιστορίας του κράτους, της Εκκλησίας, στα φαινόμενα του πολιτισμού και σε πολλά άλλα.

Συνεπώς, και τους ανθρώπους που δεν είναι της εκκλησίας τους ενδιαφέρει η Ορθοδοξία;

– Ως φαίνεται, υπάρχει τέτοια τάση. Αν και υπάρχει, βέβαια, «η εκκαθάριση» των φοιτητών, όπως σε κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα. Εντωμεταξύ, έχουμε παρατηρήσει ότι, σε κάποια σημεία τα παιδιά που δεν είναι της εκκλησίας είναι πιο περίεργα, από ότι τα παιδιά της εκκλησίας ...

Πιστεύετε πως, σήμερα η κλασική ανθρωπιστική εκπαίδευση συνεχίζει να έχει ζήτηση;

– Μεταξύ των εισακτέων στην σχολή μας υπάρχουν αυτοί, που τους αποκαλούμε «υψηλόβαθμους» στις Ενιαίες Κρατικές Εξετάσεις. Δεν αποκλείω ότι, ένα μέρος των φοιτητών ενεργεί με βάση την αρχή - να εισαχθεί στο ΑΕΙ σε δωρεάν τμήμα. Το Υπουργείο Παιδείας κάθε χρόνο δίνει τέτοιες θέσεις στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής στην κατεύθυνση «θεολογία». Επίσης έχουμε και τμήμα μεταπτυχιακών σπουδών. Είμαστε το πρώτο και προς το παρόν μοναδικό ΑΕΙ στο έδαφος της Σιβηρίας και της Ρωσικής Άπω Ανατολής, όπου είναι διαπιστευμένο και λειτουργεί τμήμα μεταπτυχιακών σπουδών στην κατεύθυνση «θεολογία», στο οποί εισάγονται κάτοχοι προπτυχιακών τίτλων σπουδών συναφών με αυτήν, με βάση τα γενικά πρότυπα, εκπαιδευτικών κατευθύνσεων. 

Βέβαια, σήμερα το Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής προσελκύει φοιτητές από διάφορες περιοχές της χώρας. Είναι προφανές ότι, οι περισσότεροι φοιτητές είναι κάτοικοι της Ρωσικής Άπω Ανατολής. Ωστόσο, όσο παράξενο και αν φαίνεται, μεταξύ των εισαχθέντων υπάρχουν και κάτοικοι της Μόσχας, του Νομού Κρασνοντάρ, Σιβηρίας και Μπουριάτια. Μου φαίνεται ότι, παίζει ρόλο ο παράγων της τοποθεσίας, αφού το Πανεπιστήμιο βρίσκεται σε πολύ άνετη ζώνη, στο νησί Ρούσκι (Ρωσικό), όπου έχει διαμορφωθεί πανέμορφο σύγχρονο κάμπους. Υπάρχουν όλες οι δυνατότητες, όπως καλά εκπαιδευτικά κτίρια, άνετες εστίες, αθλητικά γήπεδα καμία σχέση με την σοβιετική εποχή, όταν σπουδάζαμε και δεν ξέραμε που μπορούμε να φάμε στα γρήγορα και να προλάβουμε να πάμε στο μάθημα. Εδώ στο κάμπους του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου της Ρωσικής Άπω Ανατολής τα περισσότερα είναι σε απόσταση αναπνοής. 

Που εργάζονται οι απόφοιτοι της έδρας;

– Σε όλη την περίοδο λειτουργίας αποφοίτησαν 350 ειδικοί, κάτοχοι προπτυχιακών τίτλων σπουδών, μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών, πραγματογνώμονες. Σε κάποιους ο αριθμός θα φανεί μικρός, αλλά η έδρα είναι αρκετά εξειδικευμένη, και γι’ αυτό δεν θα υπάρχει μεγάλη ροή εδώ. Επειδή η θεολογία παρέχει βασική ανθρωπιστική εκπαίδευση, τότε και οι δυνατότητες των αποφοίτων είναι ευρείς. Εργάζονται στις διοικητικές δομές, αρχές δημόσιας τάξης, κοινωνικές οργανώσεις, εκπαιδευτικό σύστημα. Υπάρχουν κάποιοι που ασχολούνται με την επιστημονική και ερευνητική μελέτη, διδάσκουν ιστορία, κοινωνιολογία και η πιο διάσημη σειρά μαθημάτων είναι «Οι αρχές του θρησκευτικού πολιτισμού και κοσμικής ηθικής». Υπάρχουν ειδικοί, οι οποίοι εργάζονται στην επαρχία, ασχολούνται με την κατήχηση. Μεταξύ των αποφοίτων υπάρχουν περίπου είκοσι ιερείς στην μητρόπολη του Πριμόρσκ. Η επιλογή της θέσης εργασίας είναι στα χέρια του ίδιου του απόφοιτου και εξαρτάται από την ετοιμότητά του για την πολλαπλότητα λειτουργιών, να αποκτήσει καινούργιες ικανότητες, από την κοινωνικότητά του κ.α.

Πώς η σύγχρονη επιστημονική κοινότητα αντιμετωπίζει τη θεολογία;

– Με διαφορετικούς τρόπους. Σε όλους είναι γνωστές οι αντιρρήσεις των εναντιωμένων στη θεολογία. Από τη μια μεριά το κράτος, η ανώτατη εξεταστική επιτροπή και το Υπουργείο Παιδείας έκαναν τα πάντα, ώστε η εθολογία να βρίσκεται στον κατάλογο των επιστημονικών κατευθύνσεων. Από την άλλη μεριά, στο επίπεδο της ατομικής αντίληψης μερικοί δεν είναι έτοιμοι να αναγνωρίσουν τη θεολογία ως επιστήμη. Πιστεύω πως είναι θέμα χρόνου. Αφού είναι προφανές ότι, η θεολογία ως επιστημονική κατεύθυνση διαθέτει δική της επιστημονική μεθοδολογία και αρχές, σχετικές με την μελέτη των φαινομένων της πνευματικής ζωής των ανθρώπων. Η θεολογία είναι ανοικτή και για τις διαθεματικές μελέτες. Σήμερα αυτό εκδηλώνεται πολύ έντονα. Σε πολλές χώρες του κόσμου η θεολογία είναι σύνηθες φαινόμενο στη ζωή των Πανεπιστημίων. Ενώ σε εμάς ακόμα υπάρχουν κάποια υπόλοιπα του σοβιετικού ιδεολογικού συστήματος. Ωστόσο, ελπίζω πως αυτά σταδιακά θα εξαφανσιτούν.

Στην έδρα της θεολογίας διεξάγονται επιστημονικές έρευνες. Τι αφορούν;

– Η Προϊσταμένη της έδρας Άννα Βλαντίμιροβνα Ζντορ, αναπληρώτρια καθηγήτρια, κάτοχος του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στις φιλοσοφικές επιστήμες, μέλος της Ομοσπονδιακής ένωσης εκπαιδευτικής μεθοδολογίας στη θεολογία, συντονίζει την κατεύθυνση τω ν επιστημονικών ερευνών με θέμα « Θρησκεία και πολιτισμός της Ορθοδοξίας στο πλαίσιο της σύγχρονης ζωής και παραδόσεων». Τη δεύτερη κατεύθυνση «Ρωσική θρησκευτική φιλοσοφία» την επεξεργάζεται μαζί με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές και κατόχους μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών ο Σεργκέι Βίκτοροβιτς Πισούν, διδάκτωρ φιλοσοφικών επιστημών, καθηγητής, μέλος της Ανώτατης Εξεταστικής Επιτροπής στη θεολογία.

Είναι γνωστό ότι το, Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής έχει υπογράψει σύμβαση συνεργασίας με το Ορθόδοξο Ανθρωπιστικό Πανεπιστήμιο του Αγίου Τύχωνος. Τι σημαίνει τέτοια αλληλοσυνεργασία;

– Όταν άνοιξε η έδρα, δεν είχαμε τη δυνατότητα να προετοιμάζουμε καθηγητές, και τους καλούσαμε από τη Μόσχα. Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου του Αγίου Τύχωνος, πρωθιερέας Βλαντίμιρ Βορομπιόβ μας φέρθηκε με πολλή συμπάθεια, έχουμε διατηρήσει τις καλές σχέσεις μέχρι και σήμερα. Με συμμετοχή των καθηγητών από τη Μόσχα δυο φορές το χρόνο διεξάγουμε ειδική σειρά μαθημάτων στο Βλαντιβοστόκ. Οι καθηγητές μας παρακολουθούν τα μαθήματα αναβάθμισης της ειδικότητας στο Πανεπιστήμιο του Αγίου Τύχωνος. 

Με βάση την έδρα της θεολογίας δημιουργήθηκε το Κέντρο θρησκευτικής πραγματογνωμοσύνης, πείτε μας, παρακαλώ, για αυτό. 

– Περιοδικά οι καθηγητές από την έδρα μας συντάσσουν πραγματογνωμοσύνες σχετικά με τις δηλώσεις ορισμένων ανθρώπων για τα θρησκευτικά θέματα ή λογοτεχνία. Με αυτά τα ζητήματα απευθύνονται σ’ εμάς οι αρχές της δημόσιας τάξης, από διοικητικές υπηρεσίες.

Στις μέρες μας εμφανίστηκε το κρατικό πρότυπο για τη θεολογία. Συνεπώς υπάρχει δυνατότητα να υπερασπιστείς μεταπτυχιακή εργασία;

– Ακόμα και τη διδακτορική εργασία. Να λαμβάνεις επιστημονικούς βαθμούς, που αναγνωρίζονται από το κράτος. Στη Μόσχα λειτουργεί Ενιαίο συμβούλιο επιστημονικών εργασιών με βάση της Πανεκκλησιαστική μεταπτυχιακή σχολή. Θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι, έχει εκπονηθεί εκπαιδευτικό πρότυπο για τη θεολογία. Και βεβαίως, αυτό λαμβάνει υπόψη την εμπειρία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά θα απέφευγα σ’ αυτή τη βάση να ισχυρίζομαι ότι, το κράτος επικύρωσε το πρότυπο της θεολογίας ως κάποια φόρμουλα του θρησκεύματος. Πρέπει, ωστόσο, να καταλαβαίνουμε ότι, στην συγκεκριμένη περίπτωση γίνεται λόγος για την εκπαιδευτική κατεύθυνση, το τελικό αποτέλεσμα της οποίας είναι η απόκτηση εγγράφου περί ανώτατης εκπαίδευσης. Αυτό, όμως, δεν αποκλείει το ότι, οι θεολόγοι φοιτητές στο πλαίσιο της προσωπικής ανάπτυξης τους, έχουν τη δυνατότητα να βρουν το δικό τους πνευματικό δρόμο στη ζωή. Γι’ αυτό το λόγο εδώ έχει σημασία το γεγονός ότι, η επαρχία συνεργάζεται με το Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής, οι ιερείς βρίσκονται ανάμεσα στους καθηγητές εκείνων των μαθημάτων, που σχετίζονται με την ορθόδοξη θεολογία. 

Ποια είναι τα σχέδια Σας για το μελλόν;

– Πρόσφατα ο μητροπολίτης του Βλαντιβοστόκ και Πριμόρσκ Βλαντίμιρ συναντήθηκε με τον πρύτανη του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου της Ρωσικής Άπω Ανατολής Νικίτα Ανίσμοβ. Εγκρίθηκε το σχέδιο ανέγερσης ενός ορθόδοξου ναού στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Ρωσικής Άπω Ανατολής. Το Πανεπιστήμιο αναπτύσσεται ραγδαία, σύντομα θα ξεκινήσει η κατασκευή δεύτερης σειράς. Ακριβώς εκεί έχει προβλεφθεί χώρος για το ναό. Αυτή είναι η ελπίδα που μας εμπνέει.