Επαγγελματική καταπόνηση της μητέρας
Διαβάστε περισσότερα

Το να είσαι μητέρα ούτε δουλειά είναι ούτε επάγγελμα. Αρμόζει όμως να χρησιμοποιούμε την  επιστημονική έννοια «επαγγελματική εξουθένωση» για τις μητέρες νοικοκυρές; Η Natalya Larina, ψυχολόγος, παιδαγωγός, επικεφαλής του κέντρου ανάπτυξης παιδιών «Rodnik» στην πόλη Ριαζάν Ρωσίας, μιλά για τις παγίδες που υποστηρίζεται ότι κρύβει η μητρότητα.

Η έννοια του "συνδρόμου εξουθένωσης" εμφανίστηκε για πρώτη φορά τον περασμένο αιώνα και αφορούσε εκείνα τα επαγγέλματα τα οποία  είχαν άμεση σχέση με τον άνθρωπο. Τα συμπτώματα που παρατηρήθηκαν στους δασκάλους, γιατρούς, ψυχολόγους διαπιστώνονται επίσης και σε μητέρες που ασχολούνται με την ανατροφή παιδιών και το νοικοκυριό, αν και το έργο της «μητέρας» χαρακτηρισμένο ως επάγγελμα επισήμως δεν υπάρχει.

Το σύνδρομο της εξουθένωσης της μητέρας, σύμφωνα με ψυχολόγους, περνάει από κάποια στάδια. Στο πρώτο στάδιο, η γυναίκα αναπτύσσει συνήθως χρόνια κόπωση και διαταραχές ύπνου, ενώ όταν φτάνει στο τρίτο και τέταρτο στάδιο, έχουν ήδη δημιουργηθεί σοβαρές, μη φυσιολογικές διαταραχές. Το ανοσοποιητικό σύστημα κλονίζεται επίσης με αποτέλεσμα να  εμφανισθούν χρόνια προβλήματα. Μερικές φορές η μητέρα αρχίζει να εκνευρίζεται ακόμη και με το δικό της παιδί, διότι όταν αυτό δεν πειθαρχεί θεωρεί η ίδια ότι το κάνει επίτηδες για να εκνευρίσει τους γονείς. Με την πάροδο του χρόνου, παρόμοια αρνητικά συναισθήματα  επηρεάζουν και τον πατέρα του παιδιού, γεγονός  που μπορεί να καταστεί απειλή για την  κατάρρευση του θεσμού της οικογένειας.

Έχει όμως ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε  εάν οι μητέρες των προηγούμενων γενιών έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις με την  ανατροφή των παιδιών τους; Ήταν πιο εύκολο για τους προγόνους μας να είναι γονείς; Αξιοσημείωτο είναι και το ότι εκείνα τα χρόνια υπήρχαν πολύ περισσότερα παιδιά στην οικογένεια, παρόλο που δεν υπήρχε ο σημερινός πλούσιος οικιακός εξοπλισμός για να βοηθά τη νοικοκυρά  στις δουλειές του σπιτιού,  π.χ παλαιότερα δεν υπήρχαν πάνες. Αλλά όταν μιλάω με τις γιαγιάδες, για κάποιο λόγο δεν θυμούνται ότι είχαν τέτοιου είδος προβλήματα. Παρόλα αυτά  οι οικογένειες ήταν ισχυρότερες, όπως αποδεικνύεται από τα στατιστικά δεδομένα που αφορούν το διαζύγιο. Ποια είναι λοιπόν η αιτία αυτής της διαταραχής;

Η εμπειρία δείχνει ότι αυτή η αίσθηση της «εξάντλησης» δεν αφορά όλες τις γυναίκες. Γιατί τότε μερικές μητέρες νιώθουν περισσότερο  καταβεβλημένες από τις μητρικές υποχρεώσεις τους ενώ άλλες ούτε καν καταλαβαίνουν τί είναι αυτό;

Η παθολόγος ψυχολόγος Natalya Naumenko εξηγεί: 

- Πολλοί λόγοι οδηγούν στην εξουθένωση. Πρώτον, είναι η φυσιολογία της γυναίκας. Είναι αλήθεια ότι όλοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί όπως και το όριο αντοχής κάθε ανθρώπου είναι διαφορετικό και αυτό δεν μπορεί να παραβλεφθεί. Κάποιος είναι περισσότερο ανθεκτικός και ενεργητικός, κάποιος λιγότερο. Δεύτερον, οι στάσεις και η προσωπικότητα της μητέρας παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο.

Ας πάρουμε μια μητέρα που πιστεύει ότι τα πάντα γύρω της πρέπει να είναι τέλεια. Το σπίτι να λάμπει από καθαριότητα και ταυτόχρονα τα παιδιά της να έχουν την συνεχή φροντίδα της. Ο χρόνος όμως που έχει στη διάθεσή της δεν της αρκεί με αποτέλεσμα να δυσανασχετεί ,να απογοητεύεται και να οδηγείται στη μελαγχολία όλο και περισσότερο..

Αυτό δεν συμβαίνει όταν η μητέρα αντιμετωπίζει τις καθημερινές αναπόφευκτες δυσκολίες με ηρεμία και δεν εξαγριώνεται. Κάτι παρόμοιο μπορεί να παρατηρηθεί και σε σχέση με τα παιδιά, δηλαδή εάν μια μητέρα πιστεύει ότι το παιδί της πρέπει οπωσδήποτε να είναι επιτυχημένο στις δραστηριότητες του ενώ οι προσδοκίες της δεν ικανοποιούνται, επειδή δεν είναι ρεαλιστικές, τότε και πάλι θα νιώθει δυσαρέσκεια και απογοήτευση, και θα θυμώνει με τα παιδιά της διότι δεν πραγματοποιήθηκαν τα όνειρα που έκανε η ίδια για αυτά. Και η εξάντληση δεν αργεί να εμφανιστεί. Και, φυσικά, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι και η ατμόσφαιρα μέσα στην οικογένεια είναι πολύ σημαντική, δηλαδή η φροντίδα του συζύγου, οι καλές σχέσεις μέσα στην οικογένεια  η έλλειψη οικονομικής δυσχέρειας ή γενικά η οποιαδήποτε απουσία   σοβαρών προβλημάτων και ασθενειών. Αλλά ακόμη και εδώ δεν είναι απαραίτητο «το είναι να καθορίζει τη συνείδηση», έχω δει χαρούμενες και αισιόδοξες μητέρες με πολύ δύσκολα παιδιά και με σημαντικά προβλήματα, ενώ  αντιθέτως, έχω δει μητέρες  που είναι συνεχώς λυπημένες και νευρωτικές, ενώ έχουν μεγάλη οικονομική επιφάνεια, με νταντάδες και οικιακούς βοηθούς και τα παιδιά τους ενώ είναι υγιή δεν είναι περισσότερο χαρούμενα από τα πρώτα. Πιστεύω ότι σε τέτοιες καταστάσεις εκδηλώνεται πολύ πιο έντονα η κρίση μεσ’την οικογένεια, για την οποία ακούμε τόσα πολλά τον τελευταίο καιρό.

Για να σκεφτούμε λίγο ποιες κατευθύνσεις  δίνονται στα παιδιά τώρα; Να είστε επιτυχημένοι, να ασχολείστε με τη δουλειά που σας ελκύει περισσότερο, να κερδίσετε πολλά χρήματα. Ξέρετε πολλούς γονείς που μεγαλώνουν τις κόρες τους για να γίνουν καλές σύζυγοι και μητέρες;

Από την παιδική ηλικία, το κορίτσι γαλουχείται με την άποψη ότι είναι η καλύτερη, η πιο όμορφη, είναι μια πριγκίπισσα και έτσι στην ώριμη ηλικία η υποτιθέμενη πριγκίπισσα περιμένει τον πρίγκιπα της πάνω σε άσπρο άλογο. Και καθ 'όλη τη διάρκεια της ανάπτυξης του παιδιού, αυτή η γραμμή ανατροφής ενισχύεται. Στο σχολείο, τα κορίτσια είναι πιο επιτυχημένα από τα αγόρια, και επίσης μετέχουν σε διάφορες εξωσχολικές δραστηριότητες. Στην ενηλικίωση, ονειρεύονται  να έχουν μια καλή καριέρα, εργασία με υψηλές αποδοχές, ενώ οικογένεια και παιδιά τους κατέχουν την τελευταία θέση στις επιδιώξεις τους. Και ξαφνικά εμφανίζεται αυτός, το αντικείμενο των ονείρων της, ο οποίος δεν είναι καθόλου πρίγκιπας, αλλά ένας συνηθισμένος άντρας, είναι όμως αυτή έτοιμη να θυσιάσει κάποια πράγματα από την ζωή της, να κουβαλήσει τον σταυρό της συζύγου και της μητέρας;

Η γέννηση των παιδιών είναι χαρά αλλά ταυτόχρονα και δοκιμή της δύναμής μας. Τί θα έχουμε περισσότερο - το πρώτο ή το δεύτερο - εξαρτάται από εμάς, από τη στάση μας στο θέμα ανατροφής των παιδιών, γιατί δεν γίνεται να βλέπουμε μόνο προβλήματα σε όλα. Οι δυσκολίες με τα μικρά παιδιά είναι προσωρινές, θα περάσουν μόλις μεγαλώσουν τα μικρά και οι δυσχέρειες εκείνης της περιόδους της ζωής σας θα ξεχαστούν. Αλλά θα παραμείνει η ανεκτίμητη εμπειρία της υπερνίκησης των δυσκολιών, της πεποίθησης ότι τα καταφέραμε, η οποία θα μας ενισχύει.

«Στον έγγαμο βίο πρέπει να θυσιάζεις τα πάντα και να ανέχεσαι πολλά πράγματα για να διατηρήσεις την αμοιβαία αγάπη, διότι αν χαθεί η αγάπη, θα χαθούν όλα», λέει ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος.

Μπορούμε να συναντήσουμε και άλλη ιδιαιτερότητα σε  κάποιες  μητέρες, όπως την επιθυμία να δώσει τα πάντα σε όλα τα παιδιά της και με το παραπάνω. Ιδιαίτερα δύσκολο να επιτευχθεί αυτό σε μια μεγάλη οικογένεια με πολλά παιδιά. Γιατί όταν μερικά παιδιά ταυτόχρονα αρχίζουν να απαιτούν πράγματα από τους γονείς που αυτοί αδυνατούν να τα προσφέρουν, γεγονός που συμβαίνει στις πολύτεκνες οικογένειες, τότε δημιουργείται πραγματικά μία δύσκολή και αγχωτική κατάσταση. Σε  τέτοια περίπτωση δεν χρειάζεται να διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια, αλλά να έχετε κατά νου ότι είναι πολύ σημαντικό να διδάξετε στα παιδιά την υπομονή και την ικανότητα να υποχωρούν το ένα στο άλλο.

Κάποια στιγμή μπορεί να συσσωρευτεί κόπωση στη μητέρα και σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να βρείτε χρόνο για ξεκούραση. Καμιά φορά είναι καλό απλώς να κοιμηθείτε μερικές ώρες παραπάνω, να προτιμήσετε να κάνετε μια βόλτα με το παιδί σας μόνη σας και να εμπιστευθείτε τους άλλους να αναλάβουν δευτερεύουσες εργασίες που θα σας δώσουν το χρόνο της ξεκούρασης που χρειάζεστε, π.χ να καθαρίσουν το σπίτι σας, ακόμα κι αν δεν θα το κάνουν τέλεια. Είναι καλό να ασχοληθείτε με πράγματα που σας αρέσουν και ειδικά με δημιουργικές δραστηριότητες. Γνωρίζω πολλές μητέρες που κεντούν, πλέκουν ή ζωγραφίζουν ώσπου τα παιδιά τους είναι σε μικρή ηλικία.

Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά, οι μητέρες παύουν να ξαγρυπνούν τόσο πολύ, αλλά κατά τη διάρκεια της ημέρας το παιδί απαιτεί περισσότερη προσοχή. Μπορείτε να κάνετε πολλές δουλειές του σπιτιού μαζί του (τα παιδιά λατρεύουν να βοηθούν, στην αρχή είναι αδέξια, αλλά σιγά -σιγά μαθαίνουν). Εάν το μωρό γίνεται δύστροπο, αξίζει να αναβάλετε όλες τις δουλειές σας και να του δώσετε λίγα λεπτά προσοχής, να διαβάσετε και να παίξετε μαζί του, κατόπιν το παιδί παρασύρεται πάλι και ηρεμεί τότε η μητέρα μπορεί να συνεχίσει τις ασχολίες της. Είναι σημαντικό να μην αντιμετωπίσετε όλο το θέμα με υστερία. Στο τέλος, θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι η χαρά της μητρότητας είναι ασύγκριτη. Τα παιδιά μεγαλώνουν πολύ γρήγορα και μετά στους γονείς απομένουν μόνο όμορφες και γλυκιές αναμνήσεις. Και, φυσικά, είναι σημαντικό για κάθε μητέρα τα παιδιά της να την αντιμετωπίζουν με ευγνωμοσύνη και με την αγάπη που αυτή η ίδια τους δίδαξε. Και για αυτό, η μητέρα πρέπει να δώσει αγάπη και να μην ξεχνάει να στρέφεται στον Θεό τόσο σε δύσκολες όσο και σε χαρούμενες στιγμές. Ο Θεός να σας βοηθήσει όλους να αναθρέψετε σωστά τα παιδιά σας.