Πώς ζουν οι ορθόδοξοι στο κυρίως μουσουλμανικό Κιργκιζστάν; Για πόσες χιλιάδες άτομα στρώνουν γιορτινά τραπέζια δίπλα στον καθεδρικό ναό στο Μπισκέκ; Ποιον βοηθούν με το ορθόδοξο λειτούργημα της ελεημοσύνης; Ποιος γίνεται ιερέας σε αυτή τη χώρα της Μέσης Ασίας, και ποια ζητήματα, πλην των σχετικών με το λειτούργημα, αναγκάζονται να επιλύουν οι πατέρες; Για όλα αυτά, καθώς και για το πώς καταφέρνουν να χτίζουν στο Κιργκιζστάν από έναν ναό το χρόνο, και γιατί το περασμένο έτος τα δυο τρίτα της επαρχίας «έκαναν σκι», μας διηγείται ο επίσκοπος του Μπισκέκ και Κιργκιζστάν Δανιήλ.

Ρωσική Ορθόδοξη Μητρόπολη στο Μπισκέκ, Κιργιζία

Τα πρώτα βήματα

Σεβασμιώτατε, Εσείς γεννηθήκατε στη Ρωσία (τότε ήταν Σοβιετική Ένωση), στο Νομό Κίροβσκι, φοιτήσατε στη θεολογική σχολή στο Σαράτοβ, μετά υπηρετήσατε στις ενορίες της επαρχίας του Σαράτοβ και Βιατσκ, ήσασταν αντιπρύτανης και πρύτανης της θεολογικής σχολής. Και ενάμιση χρόνο μετά τη χειροτονία σας σε επίσκοπο Σας δίνουν καθέδρα σε άλλη χώρα. Πώς έγινε αυτό;

– Υπήρχε ευλογία των Ιερών αρχών, δηλαδή του Παναγιότατου Πατριάρχη, της Ιεράς Συνόδου, να ασκώ το λειτούργημα εδώ, στο Κιργκιζστάν. Εννοείται ότι, δεν γνώριζα καθόλου αυτή τη χώρα, το μόνο που ήξερα από τη γεωγραφία ήταν το που βρίσκεται, όπως και να το κάνεις η σοβιετική εκπαίδευση ήταν πολύ δυνατή σ’ αυτό τον τομέα. Ένα χρόνο πριν το διορισμό μου είχα επισκεφθεί μια φορά το Καζακστάν. Βέβαια, προετοιμάστηκα από πριν, ενδιαφέρθηκα, έμαθα τα πάντα που αφορούν το Κιργκιζστάν, πριν έρθω εδώ. Παρόλα αυτά, και πάλι ήταν απρόσμενα, αφού μετακόμισα από τη βόρεια Ρωσία εδώ στη νότια χώρα, ήταν κάτι καινούργιο, αλλά ταυτόχρονα και πολύ ενδιαφέρον. 

Η επαρχία δημιουργήθηκε το 2011, πριν από μένα υπήρχε εδώ ήδη ένας αρχιερέας, εγώ είμαι ο δεύτερος.

Πώς Σας υποδέχτηκε το Κιργκιζστάν; Αφού Εσείς ήρθατε, αν και από φιλική χώρα, ωστόσο είναι άλλο κράτος…

– Όταν βγήκα από το αεροπλάνο μου έκανε εντύπωση ο ξερός ζεστός αέρας. Ήταν 1η Αυγούστου, ανήμερα του Αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ. Με υποδέχτηκε ο πρέσβης της Ρωσικής Ομοσπονδίας  Αντρέι Αντρέεβιτς Κρουτκό, παρόν ήταν και ένα μέρος του κλήρου, του συλλόγου των Κοζάκων. Μετά πήγαμε στην επαρχία, όπου ο καθεδρικός ναός και η πλατεία είχαν πλημμυρίσει από κόσμο. Διάβασα ένα τρισάγιο για το καλό ξεκίνημα του λειτουργήματος, συνομίλησα με τον κόσμο, είδα καλοσυνάτα, φωτεινά, χαρούμενα πρόσωπα. Ένα μηνά περίπου είχα συναντήσεις με τους εκπροσώπους του κράτους, για να τους γνωρίσω, και θα έλεγα ότι, πρόκειται για απόλυτα φωτεινούς, καλοσυνάτους, απλούς ανθρώπους. 

Είναι απαραίτητο να αποκτήσετε Εσείς υπηκοότητα;

–  Είμαι νομοταγής άνθρωπος, πρέπει να περάσουν πέντε χρόνια. Αρχικά πρέπει να καταθέσω έγγραφα για την άδεια διαμονής, και μετά την πάροδο ορισμένης περιόδου διαμονής υποβάλλεται η αίτηση πολιτογράφησης. 

Επιτρέπεται διπλή υπηκοότητα;

– Εμείς δεν έχουμε διπλή υπηκοότητα, ωστόσο μπορείς να είσαι πολίτης δυο κρατών. 

Οικείος μεταξύ οικείων

Στη Δημοκρατία του Κιργκιζστάν διαμένουν λίγο παραπάνω από 6 εκατομμύρια άνθρωποι, περίπου το 80% του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι. Και πόσοι είναι οι ορθόδοξοι;

– Ο κατά προσέγγιση αριθμός των ορθοδόξων μας είναι 350.000 άτομα. Μετά το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν, είμαστε τρίτοι με βάση των αριθμό των ορθοδόξων. Το Κιργκιζστάν είναι εν γένει μικρή δημοκρατία. Και παρότι σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα ο πληθυσμός του είναι περίπου 6 εκατομμύρια, στην πραγματικότητα είναι κατά το ήμισυ λιγότερος, επειδή η πλειοψηφία έχει φύγει σε αναζήτηση εργασίας. Εμείς καταλαβαίνουμε ότι, το κράτος είναι φτωχό, και ότι οι περισσότεροι έχουν φύγει για αναζήτηση εργασίας στη Ρωσία, είτε σε άλλα κράτη. 

Οι ορθόδοξοι που διαμένουν εδώ, συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένες ομάδες, όπως η κοιλάδα του Τσούισκ, το Μπισκέκ και τα περίχωρά του, ο Νομός του Ισσίκ-Κουλ, υπάρχουν και μερικοί άλλοι Νομοί. Όμως, υπάρχουν και Νομοί όπου δεν υπάρχουν ορθόδοξοι και δεν υπήρχαν ποτέ. 

Οι ορθόδοξοι είναι μόνο οι Ρώσοι, ή υπάρχουν και εκπρόσωποι άλλων εθνικοτήτων;

– Συνολικά στο Κιργκιζστάν διαμένουν 154 εθνικότητες. Βεβαίως και ανάμεσα στους ενορίτες μας υπάρχουν και οι Κιργίζιοι, και οι Ουζμπέκοι, και οι Κορεάτες, και οι Κινέζοι. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι, οι Κορεάτες έχουν ρωσικά ονόματα, αλλά διατηρούν κορεάτικα επώνυμα. Ενώ οι Κινέζοι έχουν ρωσικά ονόματα και επώνυμα, Ιβάν Ιβάνοβιτς Πετρόβ, για παράδειγμα. Γενικά στο Κιργκιζστάν η νομοθεσία που αφορά τη θρησκεία είναι πιο φιλελεύθερη σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Μέσης Ασίας. Γι’ αυτό και υπάρχουν εδώ πολλές αιρέσεις, διάφορα χριστιανικά ρεύματα, τα οποία καμιά φορά απαρτίζονται μόνο από Κιργίζιους. Και σταδιακά συμβαίνει κάποιος να απογοητεύεται από κάτι, να συνειδητοποιεί, αρχίζει να καταλαβαίνει κάτι και έρχεται στην Ορθοδοξία. 

Παρότι ο χριστιανισμός αποτελεί θρησκευτική μειονότητα στη χώρα, ωστόσο η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η μεγαλύτερη θρησκευτική ένωση του Κιργκιζστάν, μετά το ισλάμ. 

Πώς είναι οι σχέσεις σας με την κρατική εξουσία;

– Δόξα τω Θε έχουμε καλές σχέσεις με τους μουσουλμάνους. Οι πατέρες τυχαίνει να δουλεύουν μαζί με τους ιμάμηδες, και εγώ συχνά συναντιέμαι με το Μουφτή. Συζητάμε διάφορα θέματα, κάπου εκείνος θα με συμβουλέψει κάτι, αλλού εγώ θα τον συμβουλέψω. Έχουμε καλές, ανθρώπινες, φιλικές σχέσεις. Με την κοινωνία συμβαίνουν διάφορα, όπως σε μια μεγάλη οικογένεια, όμως, γενικά οι σχέσεις είναι καλές. Με την κρατική εξουσία προσπαθούμε να έχουμε διάλογο πατριωτικό, διπλωματικό. Οι ορθόδοξοι του Κιργκιζστάν είναι πατριώτες της χώρας τους. Η Ορθοδοξία και οι ορθόδοξοι παίζουν δημιουργικό ρόλο, συνδράμοντας το νέο, αλλά αυτόνομο και ανεξάρτητο κράτος, να αναπτύξει την οικονομία, το κοινωνικό λειτούργημα.

Στο Καζακστάν χρησιμοποιούν πια το λατινικό αλφάβητο, στο Κιργκιζστάν δεν υπάρχει ακόμα τέτοια σκέψη;

– Το Κιργκιζστάν και από άποψη νοοτροπίας, και πολιτισμού είναι πολύ κοντά με τη Ρωσία. Πράγματι, οι γείτονές μας σε άλλες δημοκρατίες αρχίζουν να χρησιμοποιούν το λατινικό αλφάβητο. Εδώ, βέβαια, υπάρχουν και πολιτικοί λόγοι, θέλουν να απομακρυνθούν από το σοβιετικό παρελθόν. Όμως, ο πληθυσμός δεν το αποδέχεται εύκολα. Πάρα πολλοί άνθρωποι πηγαίνουν στη Ρωσία, και εκεί χρησιμοποιείται ρωσική γλώσσα, κυριλλικό αλφάβητο. Στην Αμερική και στην Ευρώπη δεν πηγαίνουν μαζικά. Στο Κιργκιζστάν ακόμα διατηρείται το νησάκι του κυριλλικού αλφαβήτου, δόξα τω Θεώ. Οι πολίτες μας είναι οι μοναδικοί από τους κατοίκους των δημοκρατιών της Μέσης Ασίας, που έχουν προνόμια για την εργασία στη Ρωσία, για παράδειγμα μπορούν να χρησιμοποιούν εκεί την άδεια οδήγησής τους.

Όμως, αυτό δεν οφείλεται, μάλλον, στο ότι διαβάζουν και γράφουν κυριλλικά;

– Είναι ένας από τους όρους που τους βοηθάει. Επειδή και οι Ρώσοι παρακολουθούν το πώς εδώ αντιμετωπίζουν τη Ρωσική γλώσσα, και η αντίδραση είναι θετική. Αυτό βοηθάει πολύ τους πολίτες του Κιργκιζστάν να εργάζονται στη Ρωσία και να εξασφαλίζουν τις οικογένειές τους. 

Η Μητρόπολη στη Μέση Ασία

Στη Ρωσία υπάρχουν διαφορετικά κρατικά προγράμματα για την αποκατάσταση των κατεστραμμένων ναών, εκείνων που αποτελούν αρχιτεκτονικά μνημεία. Στο Κιργκιζστάν, μάλλον, δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα; 

– Όχι, δεν υπάρχει καθόλου κάτι τέτοιο. Αναγκαζόμαστε να το κάνουμε μόνοι μας … Υπάρχει, βέβαια, ένας κύκλος επιχειρηματιών, οι οποίοι μας στηρίζουν πολύ. Συχνά μου κάνουν τέτοια ερώτηση: «Η Ρωσία σας βοηθάει;». Όχι, βέβαια. Μας στηρίζουν, κυρίως, οι ντόπιοι επιχειρηματίες, αλλά και ο ορθός σχεδιασμός επιτρέπει κάτι να χτίζουμε. Ο Πρόεδρος Αταμπάεβ (σήμερα είναι πρώην πρόεδρος) βοήθησε στην αποκατάσταση του καθεδρικού ναού της Αναστάσεως στο Μπισκέκ. 

Βλαντίκα, πόσοι ιερείς υπάρχουν στην επαρχία σας; Πόσοι είναι οι ναοί; Μοναστήρια υπάρχουν;

– Ο κλήρος αποτελείται από περίπου 60 άτομα μαζί με διακόνους. Είναι πολύ καλά, γιατί όταν πρωτοήρθα ήταν περίπου τριάντα άτομα. Παραπάνω από πενήντα ενορίες, μερικά προσκυνητάρια, ένα γυναικείο μοναστήρι. Υπάρχει και συγκρότημα αρχιερέων, όπου θα καταθέσουμε έγγραφα για την ίδρυση της αντρικής μονής του Καζάν. Υπάρχουν, βέβαια, και μοναχοί, πάνω από δέκα άτομα.

Πώς βρίσκονται οι ιερείς στο Κιργκιζστάν; Είναι ντόπιοι πατέρες είτε υπάρχουν και αυτοί που έρχονται από τη Ρωσία; Πώς ετοιμάζεταιο  καινούργιους κληρικούς;

– Υπάρχει θεολογική σχολή στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν, κάποιοι φοιτούν εκεί. Εδώ υπάρχει υποκατάστημα της σχολής, τρεις φορές το χρόνο διεξάγονται εξεταστικές σε δυο τμήματα: σε ένα τμήμα φοιτούν οι λαϊκοί, στο άλλο οι κληρικοί που φοιτούν εξ αποστάσεως. Τη μια εξεταστική τη διεξάγουμε μόνοι μας, για άλλες δυο έρχονται καθηγητές από τη σχολή. 

Πώς είναι οργανωμένη η Μητρόπολη της Μέσης Ασίας;

– Έχουμε κανονική Μητρόπολη. Η μητροπολιτική περιφέρεια της Μέσης Ασίας απαρτίζεται από τέσσερεις ανεξάρτητες χώρες: το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν, την  Τουρκμενία και το Κιργκιζστάν. Σε κάθε χώρα υπάρχει δικός της ανεξάρτητος αρχιερέας (εκτός από την Τουρκμενία, όπου ακόμα λειτουργούν οι Πατριαρχικές ενορίες, τις οποίες διοικεί προσωρινά ο αρχιεπίσκοπος του Πιατιγκόρσκ και Τσερκεσσίας Θεοφύλακτος). Ο καθένας στη χώρα του διοικεί αυτόνομα, μόνο αρχιποιμενικά στηρίζουμε ο ένας τον άλλο. Είναι αδύνατο να βοηθήσουμε κάπως, αφού σε κάθε χώρα υπάρχει δική της νομοθεσία, δική της νοοτροπία, δικός της πολιτισμός. Επιπλέον, για την άσκηση της θρησκευτικής δραστηριότητας απαιτείται δημόσια καταχώρηση. 

Αυτή η δημόσια καταχώρηση είναι το κατάλοιπο της Σοβιετικής Ένωσης;

– Ακριβώς έτσι. Τη χορηγεί η διεύθυνση θρησκευμάτων. Εάν σε μας έρχεται ένας ιερέας από το εξωτερικό, τότε εμείς υποβάλουμε στοιχεία στην κρατική επιτροπή, τους ενημερώνουμε για το τι γίνεται στον τομέα μας. Δεν μας ενοχλεί αυτό. Είναι σωστό να γίνεται, επειδή εδώ υπάρχουν πολλά ριζοσπαστικά ρεύματα, και το κράτος θέλει να τα ελέγχει. Ενώ εμείς δεν έχουμε να κρύψουμε τίποτα. 

Που ζεσταίνουν τις καρδιές

Έχει ενδιαφέρον το ότι, στον καθεδρικό ναό της Αναστάσεως υπάρχει κόσμος και τις καθημερινές.

– Στο ίδιο το Μπισκέκ υπάρχουν δυο μεγάλοι ναοί, οι καθεδρικοί ναοί της Αναστάσεως και του Αγίου Βλαδίμηρου. Εδώ για ορθόδοξους οποιασδήποτε ηλικίας ο ναός αποτελεί ένα νησί αυτοταύτισης της θρησκευτικής και πολιτιστικής ζωής τους. Στις λειτουργίες της Κυριακής και των γιορτών ο ναός είναι γεμάτος κόσμο. 

Μα στις λειτουργίες ο κόσμος έρχεται για να προσεύχεται, όμως, που μπορούν να συναντηθούν για να συνομιλήσουν εκτός από τη λειτουργία;

– Υπάρχει βεβαίως, η τραπεζαρία. Δίπλα στους ναούς υπάρχουν περιποιημένες εκτάσεις, φούρνοι, όπου μπορείς να πάρεις κάτι να φας. Διοργανώνονται οι προβολές ταινιών, οι συναυλίες, οι παραστάσεις των βάρδων. Καμιά φορά οι άνθρωποι έρχονται εδώ, προκειμένου να συνομιλήσουν. Στα χωριά, βέβαια, όλα είναι διαφορετικά, αλλά η πλειοψηφία των πατέρων είναι δραστήριοι και συνέχεια διοργανώνουν διάφορες εκδηλώσεις. Στις μέρες γιορτών εδώ, στο Μπισκέκ, στον προαύλιο χώρο του ναού στρώνονται τραπέζια, ετοιμάζονται φαγητά για περίπου τρεις με τέσσερεις χιλιάδες άτομα, και τα πάντα καταναλώνονται. Οι άνθρωποι εντός των τειχών της εκκλησίας ζεσταίνουν τις καρδιές τους, επειδή έξω από τα τείχη περνάνε δύσκολα, κάπου καταπιέζονται, κάπου είναι φλέγον το εθνικιστικό θέμα. 

Σταυροφορίες μέσα στην πόλη γίνονται;

– Ναι, βέβαια. Στις 9 Ιουνίου γίνονται μεγάλοι εορτασμοί της εικόνας της Παναγίας του Τιχβίν. Ήδη τον 19ο αιώνα οι μοναχοί της μονής στο Ισσίκ-Κουλ είχαν φέρει το αντίγραφο αυτής της εικόνας. Η εικόνα αυτή και καιγόταν, και την είχαν πυροβολήσει, ωστόσο η εικόνα διασώθηκε, είναι θαυματουργή. Καταγράφουμε κάθε θαύμα που συμβαίνει με αυτήν. 

Ένας ναός μετά τον άλλο

Πόσους ναούς μπορέσατε να χτίσετε τα τελευταία χρόνια;

– Πέντε ναούς στα πέντε χρόνια της υπηρεσίας μου στο Κιργκιζστάν.

Ένας ναός το χρόνο, είναι πάρα πολύ καλά.

– Ίδιος ο λαός το θέλει αυτό, πρέπει απλώς να τον στηρίζουμε. Στις 10 Φεβρουαρίου αγιάσαμε το ναό του Αγίου Δημητρίου της Θεσσαλονίκης. Ο πατέρας έλαβε την ευλογία να συγκεντρώσει χρήματα για την ανέγερση, δυο χρόνια μετά συγκέντρωσε περίπου 3 εκατομμύρια ρούβλια, μου έδειξε το σχέδιο, το καλοκαίρι αγιάσαμε τα θεμέλια της εκκλησίας, και το χειμώνα αγιάζαμε ήδη την ολοκληρωμένη εκκλησία. Ο ναός χτίστηκε γερός, με τήρηση αντισεισμικών προϋποθέσεων, με τούβλινους τοίχους, μαζί με το εικονοστάσιο μας κόστισε περίπου 5 εκατομμύρια. Θέλουμε να κάνουμε αυτό το σχέδιο ως πρότυπο και να δοκιμάσουμε να το εφαρμόζουμε και σε άλλα μέρη.

«Συμβαίνει να κάνουν και οδηγούς ταξί»

Με τι πόρους ζουν οι ιερείς;

– Βέβαια, ένα πολύ μικρό μέρος των εσόδων τους το λαμβάνουν από την υπηρεσία στο ναό, ωστόσο αυτό δεν επαρκεί. Πολλοί κάνουν και άλλη εργασία: ασχολούνται με αγροτικές δουλειές, οργώνουν, σπέρνουν, συλλέγουν, πουλάνε, έχουν μελίσσια. Μερικοί κάνουν και οδηγούς ταξί. Δεν έχω ηθικό δικαίωμα να τους το απαγορεύσω, αλλιώς πώς θα ταΐζουν τις οικογένειές τους; Μιλάμε για την πολυτεκνία, εδώ στο Κιργκιζστάν, όπως εξάλλου και σε όλη τη Μέση Ασία, συνηθίζεται οι οικογένειες να είναι πολύτεκνες. Οι ντόπιοι ορθόδοξοι δεν αποτελούν εξαίρεση, πέρασε εκείνη η νεκρά περίοδος, όταν οι Ρώσοι δεν γεννούσαν. Οι κληρικοί μας έχουν, κυρίως, από τέσσερα παιδιά και πάνω.

Στις  μέρες μας για άλλη μια φορά συζητείται το θέμα του ανοίγματος στο Μπισκέκ του υποκαταστήματος του Κρατικού Πανεπιστημίου Μόσχας. Βεβαίως, για μας αυτό θα είναι πολύ σπουδαία βοήθεια. Για το ρωσόφωνο πληθυσμό, για ίδιους τους Κιργίζιους, και άλλες εθνικότητες. Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα κλασικό σχολείο, υπάρχει ένα τμήμα, όπου η διδασκαλία γίνεται στη κιργιζική γλώσσα, με 20-25 μαθητές, ενώ τα τμήματα με διδασκαλία στη ρωσική γλώσσα είναι πέντε με 50 μαθητές σε κάθε τμήμα. Δεν έχει πολλούς Ρώσους στο σχολείο, αλλά ίδιοι οι Κιργίζιοι θέλουν να μορφώνονται στη ρωσική γλώσσα. Θα είναι υπέροχο να έχουμε δική μας αξιόλογη ανώτατη εκπαίδευση. 

Οίκος ελεημοσύνης

Ο Παναγιότατος Πατριάρχης Κύριλλος δίνει μεγάλη προσοχή στα θέματα προετοιμασίας των ανθρώπων για βάπτισμα, στην εργασία με τη νεολαία, στην κοινωνική δραστηριότητα της Εκκλησίας. Στην επαρχία σας γίνεται τέτοια εργασία;

– Βεβαίως, γίνεται η κατήχηση, ήδη υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται με αυτήν. Οι άνθρωποι που έχουν παρακολουθήσει την κατήχηση, συχνά παραμένουν στο ναό, γίνονται μόνιμοι ενορίτες. Πριν το βάπτισμα είναι απαραίτητο να παρακολουθήσεις τρεις κατηχήσεις, ωστόσο αν κάποιος επιθυμεί περισσότερες, τότε μπορεί να παρακολουθήσει δώδεκα κατηχήσεις. Επίσης διεξάγονται εβδομαδιαία μαθήματα από ιερείς. 

Κυριακάτικα σχολεία υπάρχουν;

– Σχεδόν σε κάθε ενορία. Συνολικά τα κυριακάτικα σχολεία τα επισκέπτονται περίπου 350 παιδιά. 

Και ορθόδοξα γυμνάσια;

– Σε μας  αυτά λέγονται σχολεία. Η επαρχία, οι ενορίες είναι συνιδρυτές με το κράτος. Συνολικά στις ενορίες υπάρχουν πέντε σχολεία γενικής εκπαίδευσης με στοιχεία του Θείου Νόμου, σε κάποια διδάσκονται γλώσσες και ιστορία.

Πέντε σχολεία για το Κιργκιζστάν είναι πολύ καλά!

– Πουθενά αλλού στη Μέση Ασία δεν υπάρχουν. Μόνο στο Καζακστάν υπάρχει ένα στο Παβλοντάρ. 

Και πώς είναι η κατάσταση με την κοινωνική εργασία;

– Η κοινωνική κατεύθυνση είναι εντελώς ξεχωριστή φροντίδα. Πρόκειται για τεράστιο, γιγαντιαίο κόπο των αδερφών τη ελεημοσύνης, του Σωματείου των ορθόδοξων ιατρών, των εθελοντών, του τμήματος της Νεολαίας. Μερικές φορές την εβδομάδα διασχίζουν όλο το Μπισκέκ με το αυτοκίνητο και κάνουν θεραπείες και ανατροφή. Κάθε μέρα στις 11 η ώρα (εάν δεν κάνει κρύο, και δυο φορές την ημέρα) σε ειδική τραπεζαρία της επαρχίας ταΐζουμε μέχρι 70-80 άτομα.

Βοηθάτε όλους, ανεξάρτητα σε ποιο θρήσκευμα ανήκουν;

– Πριν επτά ή οκτώ χρόνια ήταν Ρώσοι, σήμερα είναι, κυρίως, Κιργίζιοι. Φαγητό είναι ίδιο με εκείνο που μαγειρεύεται στο διοικητήριο της επαρχίας. 

Γίνονται εργασίες για την στήριξη των μητέρων. Σήμερα έχουμε ήδη υπό την επίβλεψη μας πέντε οικογένειες. Πείσαμε μια γυναίκα να μην κάνει άμβλωση, και τώρα είναι πολύ καλά. Οι ορθόδοξοι ιατροί (πάνω από 10 άτομα) καθημερινά  με βάση το πρόγραμμα δέχονται τον κόσμο. Εξετάζουν δωρεάν τους ενορίτες μας. 

Και με ανθρώπους μεγάλης ηλικίας ασχολούμαστε πολύ, τους προσέχουμε μέσα στα σπίτια, τους βοηθάμε. Για φτωχούς υπάρχει αποθήκη με ρούχα, τους βοηθάμε επίσης. 

Πώς είναι η οικονομική κατάσταση στο Κιργκιζστάν; Με τι ασχολείται ο κόσμος, που εργάζεται, σε ποιους τομείς;

– Ζούμε χάρη στους ανθρώπους, που εργάζονται στο εξωτερικό. Η δεύτερη κατεύθυνση είναι αγορά και μεταπώληση. Τον τελευταίο καιρό ξεκίνησαν να χτίζονται εργοστάσια επεξεργασίας των αγροτικών προϊόντων. Επίσης εδώ υπάρχουν πολλά ορυκτά, αλλά αυτός ο τομέας απαιτεί μεγάλα κεφάλαια. Σήμερα είμαστε και στην Ευρασιατική, και στην Τελωνειακή Ένωση, και αυτό μας αναγκάζει να αναπτυσσόμαστε οικονομικά.

Ηχώ του άθεου αιώνα

Τον 20 αιώνα, την περίοδο διακυβέρνησης των εξουσιών που καταδίωκαν τη θρησκεία, στην ΕΣΣΔ για τους πιστούς ήταν πολύ δύσκολο να ομολογούν την πίστη τους. Ιδίως αυτό αφορούσε τη Ρωσία. Εκεί και οι εκτελέσεις ήταν πιο σκληρές, και ναοί καταστρέφονταν με περισσότερη ένταση. Στις σοβιετικές δημοκρατίες, μια από τις οποίες ήταν και η ΣΣΔ του Κιργκιζστάν, συνήθως ήταν «πιο εύκολο να αναπνέεις». Πώς η Ορθοδοξία στο Κιργκιζστάν άντεξε στις δοκιμασίες του 20ου αιώνα; Πώς ζούσαν οι απλοί πιστοί και οι κληρικοί εκείνη την περίοδο; Έχετε δικούς σας νεομάρτυρες;

– Έχουμε καθεδρικό ναό των Αγίων της Μέσης Ασίας, 26 άτομα. Είκοσι ένα από αυτούς ήταν Κιργίζιοι. Στο Καζακστάν υπήρχε πείνα. Ήταν δύσκολο να φτάσουν στο Ουζμπεκιστάν Οπότε ο κόσμος ερχόταν εδώ να σωθεί. Και εδώ υπήρχαν οι τριάδες του ΝΚΒΔ, υπήρχαν εκτελέσεις, αλλά όχι τόσο σκληρές όπως σε άλλα μέρη. Μέσα στην πόλη Φρούνζε (Μπισκέκ) υπήρχαν πέντε ορθόδοξοι ναοί, αλλά δεν έμεινε κανένας, ωστόσο στο Κιργκιζστάν ήταν πιο εύκολη η κατάσταση, και γι’ αυτό όλοι έρχονταν εδώ. Όμως, και εδώ σκότωναν τους πιστούς. Ολόκληρη η μονή Γκλίνσκι είχε έρθει εδώ, κρύβονταν στο Τοκτογκούλ. Όλοι όσοι υπήρχαν εκεί είναι μάρτυρες και ομολογητές. 

Τηρούμε δικό μας μαρτυρολόγιο. Συμπεριλαμβάνει και τους παλιούς αγίους, από εδώ είχε περάσει και ο Απόστολος Θωμάς. Ένας από τους δρόμους του θεωρείται ότι, ήταν ο Δρόμος του Μεταξιού. Επίσης εδώ υπάρχουν οι πηγές του Ιωβ του Πολύπαθου. Θεωρείται ότι, όταν εκείνος αρρώστησε, ερχόταν εδώ. Αυτές οι πηγές από πολύ παλιά έφεραν το όνομα του Ιωβ, δεν είναι κάτι καινούργιο. Για τα σύγχρονα ιερά μέρη ετοιμάζουμε έγγραφα, μελετάμε αρχεία. Έχει δημιουργηθεί πρόγραμμα για τα κυριακάτικα σχολεία σχετικά με τους αγίους μας.  

Ναι, γνωρίζουμε τον άγιο Ηράκλειο του Ισσίκ-Κουλ, και τα λείψανά του βρίσκονται εδώ, γι’ αυτό και τον τιμούμε ιδιαίτερα. Υπάρχουν, όμως και πολύ άλλοι άγιοι. 

Ολόκληρη η επαρχία κάνει σκι

Στην επικράτεια του Κιργκιζστάν υπάρχει οροσειρά και οι πλαγιές του Τιεν Σαν. Σίγουρα θα υπάρχουν πολλά τουριστικά φυσικά αξιοθέατα. Σ’ αυτά τα σχεδόν πέντε χρόνια που Εσείς  υπηρετείτε εδώ, καταφέρατε να δείτε κάτι από αυτά;

– Έχω δει τα πάντα. Εδώ υπάρχουν ένδεκα κλιματικές ζώνες. Τα όρη είναι όλα διαφορετικά μεταξύ τους. Κάπου ο Τιεν Σαν επαφίεται με το Παμίρ. Εδώ υπάρχουν και κορυφές ύψους 7 χιλιάδων μέτρων. Το καλοκαίρι διοργανώνονται ορεινές εκδρομές στο Ισσίκ-Κουλ. Στα πέντε χρόνια μας επισκέφτηκαν πολλοί Ρώσοι, οι οποίοι αφού ήρθαν μια φορά, τώρα έρχονται μερικές φορές το χρόνο. Και εμείς τους βοηθάμε να ξεκουραστούν όμορφα, τους υποδεχόμαστε και τους συνοδεύουμε. 

Φέτος το εβδομήντα τοις εκατό της επαρχίας έκαναν ορεινό σκι, δοκίμασαν τη χιονοσανίδα. Μερικοί άνθρωποι, οι οποίοι γεννήθηκαν στο Μπισκέκ, δεν είχαν πάει ούτε μια φορά στα βουνά, Εγώ τους παρότρυνα να πάμε στα βουνά, και τους άρεσε πολύ.