Δώστε λογική ελευθερία δράσης
Διαβάστε περισσότερα

Όπως κάθε μεγάλο πράγμα ξεκινά από το μικρό, έτσι και ο άνθρωπος από μωρό μεγαλώνει σωματικά και πνευματικά. Και αν η φυσιολογική εξέλιξη του ανθρώπου είναι καθορίσμένη από την φύση, ή καλύτερα να πούμε, απο τον Πλάστη, οι αποφάσεις για τις πνευματικές του επιλογές τις παίρνει ο ίδιος ο άνθρωπος. Οι ιερείς ως πνευματικοί οδηγοί πρέπει να τον βοηθήσουν να κάνει αυτό το βήμα. Στις ερωτήσεις για το πώς και ποια βοήθεια μπορεί να βρει ένας νεαρός στην πνευματική του επιλογή απαντάει ο γραμματέας του Αρχιερατικού Συμβουλίου της επαρχίας της Μορντοβίας και πρόεδρος του Τμήματος της Νεολαιίστικης Διακονίας στην επαρχία του Σαράνσκ, πρύτανης της Θεολογικής Σχολής του Σαράνσκ και πρόεδρος του συλλόγου της Ορθόδοξης Νεολαίας, πρωθιερέας Αλέξανδρος Πιέλιν.


-Πάτερ Αλέξανδρε, η ονομασία του επαρχιακού τμήματος του οποίου ηγείστε, ακούγεται ακαταλαβίστικο για έναν άσχετο άνθρωπο. Σε αυτή την περίπτωση ποιός, ποιον και με ποιο τρόπο διακονεί;


   -Το 1992 το Πανρωσικό Ορθόδοξο νειλαιίστικο κίνημα εξέφρασε την πρωτοβουλία να οργανωθεί μέσα στη δομή της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ένα ειδικό τμήμα για την διακονία της νεολαίας. Από τότε στην Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησίας λειτουργεί το συνοδικό τμήμα που ασχολείται με τις υποθέσεις της νεολαίας. Όπως θυμάστε η εσωτερική πολιτική που ασκούσαν οι ιθίνουσες αρχές στην δεκαετια του 90 οδήγησε σε μια τρομερή οικονομική και ηθική κρίση που ουσιαστικά πείραξε βαθιά όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Με το ξέσπασμα της κοινωνικής αδικίας εμφανίστηκαν προβλήματα, όπως η απώλεια των ιδανικών, η καταστροφή του παραδοσιακού συστήματος αγωγής της νεολαίας τα οποία προκάλεσαν την έντονη αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών ανάμεσα στα παιδιά και στους εφήβους (εδώ που τα λέμε, η Ρωσία μέχρι σήμερα κατατάσσεται πρώτη στον κόσμο στον αριθμό αυτοκτονιών εφήβων και νέων). Αυτά τα προβλήματα δεν επιλύθηκαν και σήμερα, απεναντίας δε υπάρχουν και πάρα πολλά άλλα προβλήματα εκτός από αυτά που είπα.

   Υπάρχουν διάφορες ερμηνίες του τι είναι η νεολαιίστικη διακονία. Πρώτον, είναι η δράση της Εκκλησίας για την νεολαία, δεύτερον είναι, η υπηρεσία της ίδιας της νεολαίας μέσα στην Εκκλησία. Υπάρχει και η τρίτη, αλληλοσυμπληρωματική προσέγγιση (δηλαδή μια μέθοδος της συλλειτουργίας της συνεργίας) – όταν η νεολαία αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως μέρος της Εκκλησίας και μαζί με τους ιερείς προσπαθεί να μεταμορφώσει τον κόσμο πάνω στις αρχές που μας κληροδότησε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Αυτή η τρίτη προσέγγιση φαίνεται ότι είναι η πιο αποδοτική. Καμιά φορά στις ενορίες συμβαίνει η νεολαία να «ξυπνάει» τους παπάδες, οι οποίοι συχνά δεν θέλουν να κάνουν τίποτα για την επίλυση των προβλημάτων της νεολαίας. Μία άλλη φορά συμβαίνει και το εντελώς αντίθετο, δηλαδή οι παπάδες να θέλουν να κάνουν κάτι, αλλά να μην βρίσκουν ανταπόκριση από την νεολαία. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις όλες οι ενέργειες γίνονται αναποτελεσματικές. Μα όταν υπάρχουν από κοινού ενέργειες και από τις δύο πλευρές, τότε γίνεται ορατή και αντιληπτή αυτή η ιδιαίτερη υποδομή της Εκκλησίας – νεολαιίστικη, και εμείς βλέπουμε πως εμφανίζονται οι λέσχες, οι οποίες ασχολούνται με την μελέτη της Αγίας Γραφής και με την αγωγή των μελών τους σύμφωνα με τις παραδόσεις της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Δεν είναι μόνο οι θεωρητικόι στοχασμοί – αυτές οι λέσχες της ορθόδοξης νεολαίας λειτουργούν επιτυχώς σε διάφορες ενορίες της επαρχίας του Σαράνσκ, και όχι μόνο στο Σαράνσκ, όπου βρίσκεται η Θεολογική σχολή, ο Σύλλογος της ορθόδοξης νεολαίας της Μορδοβίας και μια λέσχη της νεολαίας του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Θεοδώρου Ουσακόφ. Μια ενδιφέρουσα πείρα υπάρχει στις ενορίες των εκκλησιαστκών περιφερειών Κοβίλκινσκι, Ρομοντάνοβσκι, Λιάμπιρσκι. Υπάρχει επίσης η πείρα της διοργάνωσης των ορθόδοξων κατασκηνώσεων την οποία πρέπει να την διαμορφώνουμε και να την επεκτείνουμε με διάφορους τρόπους.

   Αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι όλα είναι καλά σε αυτή την υπόθεση. Δεν υπάρχει καμία καθολική τακτική ή στρατηγική πώς πρέπει να οργανώνεται αυτή η συνεργασία με την νεολαία. Ένα από τα γενικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ακόμα και σήμερα, ύστερα από 20 χρόνια της λειτουργίας του τμήματος μας, είναι η έλλειψη μιας καλής μεθοδολογικής βάσης. Βέβαια σιγά-σιγά αυτή η βάση διαμορφώνεται και έχουμε ήδη ορισμένες μεθόδους, για παράδειγμα στην διοργάνωση των κατηχητικών συζητήσεων με την νεολαία, στην διοργάνωση των παιδικών και των εφηβικών κατασκηνώσεων, των εκδρομών και τέλος των προσκυνητικών ταξιδιών. Ένα ενδιαφέρον θέμα είναι και οι οικογενειακές ορθόδοξες κατασκηνώσεις που τώρα διοργανώνονται παντού και συγκεκριμένα στην επαρχία του Σαράνσκ.

   Όλοι αυτοί οι μηχανισμοί επιτρέπουν στην νεολαία να διαμορφώνει τον εαυτό της σε πολλoύς τομείς, και όλες αυτές τις προσδοκίες των νεαρών πρέπει να τις έχουμε υπόψη.

Το πρώτο πρόβλημα που απασχολεί σήμερα τους νεαρούς ανθρώπους είναι ο προσανατολισμός στον τομέα εκπαίδευσης. Στα πλαίσια της πολυπολιτισμικότητας, όταν είναι ανοιχτά τα σύνορα και οι ευκαιρίες για την εκπαίδευση στο εξωτερικό έχουν επεκταθεί, πάρα πολλοί νέοι θέλουν να σπουδάζουν σε εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού και αρχίζουν να μελετούν βαθιά τις ξένες γλώσσες. Επίσης οι νέοι επιθυμούν να αποκτήσουν καλές γνώσεις σε διάφορους κλάδους των θετικών ή θεωρητικών επιστημών όπως και στον τομέα της διαχείρισης των επιχειρήσεων. Εξακολουθεί να παραμένει επίκαιρο το ζήτημα της εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας: τι είμαι εγώ σε αυτό το περιβάλλον, πώς αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου; Αν είμαι ορθόδοξος, τότε γιατί και σε ποιο βαθμό είμαι ορθόδοξος;

   Στην ηλικία των 14 -18 ετών ο έφηβος αναπτύσσεται σεξουαλικά, βιοσωματικά, αλλά και νοητικά. Οι κύριες ηθηκές αξίες που οι γονείς διαμόρφωναν στην ψυχή του παιδιού τους αρχίζουν να μετατρέπονται κάτω από την επίδραση εντελώς διαφορετικών παραγόντων. Η επίδραση της οικογένειας αντικαθίσταται εν μέρει ή πλήρως από την επιρροή της παρέας και της κοινωνίας γενικά. Την πρώτη θέση στην επικοινωνία των εφήβων παίρνουν τώρα οι συνομήλικοι ή πιο μεγάλοι σύντροφοι, οι άτυποι ηγέτες των άτυπων ομάδων. Απομακρυνόμενος από την οικογένεια, από την αναμφισβήτητη αυθεντία του πατέρα και της μητέρας, ο νεαρός αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως μέρος της κοινωνίας. Αποκτά καινούριες σχέσεις και επαφές, καινούριες γνωριμίες, και η Εκκλησία πρέπει να δημιουργήσει τέτοιες συνθήκες ώστε αυτή η ένταξή του στην κοινωνία να πραγματοποιείται μέσα στον ναό, μέσα στην ενορία. Χρειάζεται η Εκκλησία να επηρεάζει περισσότερο από την παρέα του δρόμου.

   Πρέπει να θυμόμαστε ότι σε αυτό το στάδιο της εξέλιξης των νέων οι απλές νουθεσίες και παραινέσεις είναι αναποτελεσματικές και για να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον της νεολαίας χρειάζεται ο προσωπικός παραδειγματισμός. Σε αυτό το στάδιο της εξέλιξης τους νέους έλκουν τα ταξίδια και οι εκδρομές, όπου μπορούν να δείξουν τις δυνάμεις και τις δεξιότητές τους. Κατά την διάρκεια ενός ταξιδιού ή μιας εκδρομής καθισμένοι γύρω απο τη φωτιά μπορούμε, κάπως έμμεσα και χωρίς ενόχληση, μέσα σε μια φιλική κουβέντα, να πιάσουμε μια συζήτηση για τις παραδόσεις της Ορθοδοξίας και να απαντάμε στις ερωτήσεις τους. Όμως δεν είναι σωστό να προσπαθούμε να τους διδάσκουμε σαν να είμαστε οι άλλοι δάσκαλοί τους. Κατά κανόνα στην ηλικία των 14 χρονών και μετά η αυθεντία του δασκάλου και των γονέων – του πατέρα και της μητέρας – ταλαντεύεται πολύ. Αυτό καμιά φορά δημιουργεί την απροθυμία των μαθητών των ανώτερων τάξεων να παρακολουθούν τα μαθήματα στο σχολείο και προκαλεί τις διενέξεις με τους δασκάλους.

Η εφηβική περίοδος στην εξέλιξη ενός ατόμου συνδέεται αναπόφευκτα με τον νεανικό μαξιμαλισμό όσον αφορά το μοντέλο συμπεριφοράς. Οι έφηβοι έχουν έντονη αίσθηση της δικαιοσύνης και θέλουν όλα τα πράγματα να είναι τέλεια όπως δηλώνονταν στην παιδική τους ηλικία και θέλουν να μην υπάρχουν στον κόσμο γύρω τους τα ψέμματα και η εξαπάτηση, αλλά να υπάρχει μία αίσθηση της αδελφότητας, μια αίσθηση της αλληλεγγύης, μια αίσθηση της ομάδας, της συντροφικότητας που θα υποστηρίξει και θα μεσολαβήσει αν κάποιος προσβάλει. Ανάμεσα στις ηθικές αξίες που καθοδηγούν τους νέους έχει προτεραιότητα η αξία της φιλίας, η οποία αρχίζει να περιλαμβάνει σταδιακά την συνείδηση του φύλου δηλαδή την αξία της φιλίας με το άλλο φύλο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ένας έφηβος ξεκινά να ψάχνει φίλους, η επικοινωνία με τους οποίους είναι ενδιαφέρουσα, αρχίζει να σκέφτεται αν είναι ο καιρός να βρει το ταίρι του. Γίνονται οι πρώτες γνωριμίες των νέων με τις νέες και θα ήταν καλό αυτές οι γνωριμίες να γίνονται σε συναντήσεις που διοργανώνονται από τις ορθόδοξες λέσχες.

   Πολύ σημαντικό για την νεολαία πάντοτε ήταν και παραμένει το ζήτημα της διανοητικής και πνευματικής ελευθερίας. Η Εκκλησία μπορεί να προσφέρει στους νέους αυτή την αίσθηση της ελευθερίας και την αντίληψη της σωστής συγκρότησης του κόσμου, ακόμα και στον κοινωνικοπολιτικό τομέα, τον οποίο δεν κυβερνούν πάντα μόνο οι καλοί άνθρωποι. Τα ρητά του Αποστόλου Παύλου για το πως η κάθε εξουσία είναι από τον Θεό σημαίνει ότι η κάθε αναρχία είναι το χάος. Και στον αγώνα για την εξουσία δεν κερδίζει πάντα ο καλύτερος. Είναι ένα πρόβλημα παντοτινό, και ο θρησκευόμενος άνθρωπος είναι ο πιο νομοταγής άνθρωπος που κατανοεί σωστά την εσωτερική δομή ενός κράτους, θεωρεί ότι το κράτος είναι μια μορφή της εξασφάλισης της κοινωνικής σταθερότητας. Και εδώ δεν έχει σημασία ποια μορφή έχει αυτό το κράτος είτε είναι σοσιαλιστική, είτε είναι κομμουνιστική, είτε είναι κεφαλαιοκρατική ή κάποιο άλλο σύστημα, αν εκπληρώνει τους κύριους ρόλους του: προστατεύει το άτομο, προσφέρει την δυνατότητα της ελεύθερης εργασίας και την δυνατότητα της κοινωνικής προστασίας κλπ.


-Συμφωνά με τον νόμο την νεολαία αποτελούν τα άτομα της ηλικίας από 14 μέχρι 35 ετών. Αλλά αυτό είναι πολύ ευρύ φάσμα. Σε ποια ακριβώς ηλικιακή ομάδα απευθύνεται πρώτα από όλα η δράση της Εκκλησίας;


   -Κάθε ηλικιακή ομάδα χρειάζεται μια συγκεκριμένη προσέγγιση. Πρέπει να διαμορφωθούν δεκάδες μέθοδοι, στρατηγικές και τακτικές που θα επιτρέψουν να προσελκύσουμε όλους τους ανθρώπους και να τους καθοδηγούμε στη ζωή. Το κύριο ζήτημα είναι να μην φύγει ο νεαρός από την Εκκλησία και γι’ αυτό πρέπει να διοργανώνουμε παντού τις λέσχες της νεολαίας. Στο κάτω-κάτω συχνά γίνεται το εξής: ένας έφηβος τελείωσε το κατηχητικό σχολείο και δεν ξέρει τι να κάνει στη συνέχεια. Εκ πρώτης όψεως όλα φαίνονται καλα: έμαθε τις βάσεις του ορθόδοξου πολιτισμού, μελετησε το ομοσπονδιακό βιβλίο στην Τέταρτη και στην Πέμπτη τάξη, και μετά στην Έκτη και στην Έβδομη τάξη διάβασε το βιβλίο που προτείνουν οι περιφερειακές εκπαιδευτικές αρχές. Και τι να κάνει μετά ο νεαρός μένοντας στην Εκκλησία; Είναι πολύ σημαντικό σε αυτή τη στιγμή οι ιερείς-δάσκαλοι να μην θεωρήσουν ότι εκπλήρωσαν την αποστολή τους: να, εμείς σου δίνουμε το απολυτήριο του κατηχητικού σχολείου και εσύ έγινες τώρα ορθόδοξος πιστός και τα ξέρεις όλα. Είναι πολύ επικίνδυνη αυτή η στιγμή επειδή ακριβώς τώρα ο νεαρός μπορεί απλά να εγκαταλείψει την Εκκλησία και να ορμήσει σε ένα «ελεύθερο ταξίδι» με μια «παρέα του δρόμου» που συχνά συνεπάγεται μια συμπεριφορά αντίθετη προς τους κανόνες της ανθρώπινης κοινωνίας συμπεριλαμβανομένων του καπνίσματος, της οινοποσίας, των τσακωμών και λοιπά.

   Μέσα στην ενορία και γύρω από τον κάθε ναό πρέπει να δημιουργηθούν οι συνθήκες ώστε ο νεαρός απόφοιτος ενός κατηχητικού σχολείου θα μπορούσε να πάει κάπου αλλού συνεχίζοντας μια επικοινωνία ωφέλιμη για την πνευματική του υγεία. Μπορεί να είναι μία λέσχη μοντελιστών αεροσκαφών, μια ομάδα νέων παιδαγωγών, ένας αθλητικός ή πατριωτικός όμιλος, δηλαδή κάτι που ταιριάζει στα ενδιαφέροντά του και στις ικανότητές του.

   Εδώ χρειάζεται μια πολυσύνθετη καθολική δουλειά και η Εκκλησία ως κοινωνικός θεσμός αφομοιώνει και αξιοποιεί όλες τις μορφές και όλες τις μεθόδους της διαπαιδαγώγησης του κοινού, αρχίζοντας από το νηπιαγωγείο. Πρώτα από όλα είναι η προσέλκυση των παιδιών στα κατηχητικά σχολεία, η κατήχηση. Τους εφήβους πρέπει να τους προσελκύουμε σε διάφορες λέσχες της νεολαίας σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά τους, σε ιεραποστολικές ομάδες, σε οικογενειακές λέσχες και σε ερασιτεχνικά θέατρα. Βοηθάει πολύ ο εθελοντισμός, όταν ο νεαρός εξοικοιώνεται να εξυπηρετεί τους φτωχούς και τους ασθενείς. Όλα αυτά συνάμα δημιουργούν μια ατμόσφαιρα, ένα κλίμα που σταδιακά διαμορφώνει τον άνθρωπο που βρίσκεται σε συνεχή κοινωνική συναναστροφή και δεν βγαίνει από το ευεργετικό κλίμα της Εκκλησίας, παραμένοντας μέσα της.

   Κάνοντας μία τέτοια δουλειά πρέπει να θυμόμαστε ότι η νεολαία και τα παιδιά είναι δύο εντελώς διαφορετικές ομάδες. Μπορούμε να βάλουμε ένα παιδί της Τέταρτης-Πέμπτης τάξης στο θρανίο, να του κάνουμε μια διάλεξη ή να του διηγηθούμε ένα παραμυθάκι. Αλλά αυτός ο τρόπος διαπαιδαγώγησης δεν λειτουργεί όταν έχουμε να κάνουμε με έναν έφηβο ή έναν νέο. Οπωσδήποτε μια μόνο διάλεξη δεν αρκεί, χρειάζεται να πάρουμε τον έφηβο από το χέρι και να τον πάμε κάπου: να αναστηλώσουμε μαζί ένα ναό, να ξαναφτιάξουμε μια βρύση, να παίξουμε ποδόσφαιρο ή χόκεϋ, να κάνουμε σκι, να πάμε μια εκδρομή ή προσκύνηση. Όταν ο νεαρός συμμετέχει σε μια ενεργή δραστηριότητα, όταν ζει με αυτό, δεν έχει καιρό να κάνει κάποιες ανοησίες που νωρίς ή αργά θα οδηγήσουν σε σοβαρά πραγματικά προβλήματα.

Πολύ σημαντικό για την διαμόρφωση ενός ατόμου είναι να μάθει να συλλυπείται μια οδύνη ενός συνανθρώπου του. Η αντιμετώπηση των σοβαρών προβλημάτων των άλλων ανθρώπων επηρεάζει ευεργετικά την διαμόρφωση ενός ατόμου: ο νεαρός αρχίζει να καταλαβαίνει τι είναι η πραγματική ευτυχία, η πραγματική λύπη, η πραγματική οδύνη. Πριν να επισκεφτεί έναν βαριά ασθενή στο σπίτι ή στο νοσοκομείο ο νεαρός νομίζει ότι η οδύνη είναι όταν οι γονείς δεν του δίνουν εκατό ρούβλια να αγοράσει έναν δίσκο με την αγαπημένη μουσική. Αποδεικνύεται όμως ότι η οδύνη είναι όταν δεν μπορείς να περπατάς. Όταν ένας νεαρός βλέπει μέσα στο Ογκολογικό τμήμα ενός νοσοκομείου μια 15χρονη κοπέλα που είναι εντελώς φαλακρή εξαιτίας της χημειοθεραπείας, πιστέψτε με, αυτό του κάνει μια βαθιά εντύπωση. Καταλαβαίνει πως αυτή η κοπέλα πρέπει κάπως να συνεχίζει να ζει. Μια τέτοια αντιπαράθεση των προσωπικών και των ξένων προβλημάτων έχει μεγάλη σημασία επειδή ανυψώνει την ψυχή.


-Πάτερ Αλέξανδρε, κατά τα τελευταία 50 χρόνια στη Ρωσία και γενικά στον κόσμο εμφανίστηκαν πολλοί νεολαιίστικοι υποπολιτισμοί, ο καθένας απο τους οποίους προσπαθεί να δημιουργήσει τον δικό του ξεχωριστό κόσμο και να ανυψωθεί πάνω από την καθημερινότητα. Αλλά υπάρχουν και τα κινήματα όπως, για παράδειγμα, το ραπ. Είναι ένας πολιτισμός από την αρχή του κατώτερος, αλήτικος, υπέρμετρα απλοποιημένος. Οι οπαδοί αυτού του κινήματος δεν θέλουν καθόλου να ανυψώνονται και υπερηφανεύονται για την υλική και την πνευματική τους πενία. Τι να τους κάνουμε;

   

   -Ένας νεολαιίστικος πολιτισμός όπως και ο σύγχρονος πολιτισμός γενικά έχει δευτερεύοντα χαρακτήρα. Υπάρχουν πνευματικές και ηθικές αξίες που ανήκουν μόνο στη Ρωσία, και έχουν σημασία αποκλειστικά για την Ρωσία. Επίσης υπάρχουν πράγματα που δεν έχουν κανένα νόημα και δεν έχουν καμία αξία. Στην προβολή του ραπ όπως και του κάθε μαζικού πολιτισμού που δίνουν το κέρδος, είτε πρόκειται για τον κινηματογράφο είτε για την παραγωγή των κονσόλων παιχνιδιών, επενδύονται τεράστια ποσά χρημάτων. Εμείς δεν μπορούμε να συναγωνιζόμαστε με αυτή την βιομηχανία σε καμία παράμετρο. Μέχρι σήμερα δεν κατασκεάστηκε κανένα ηλεκτρονικό παιχνίδι με θέμα κάτι που να έχει ορθόδοξο περιεχόμενο επειδή η εκπόνηση ενός τέτοιου παιχνιδιού κοστίζει περίπου πέντε εκατομμύρια δολάρια. Δεν μπορούμε να ξοδέψουμε τόσα χρήματα και δεν υπάρχουν καν τα ιδρύματα που είναι έτοιμα να κάνουν επενδύσεις σε αυτό τον τομέα. Όμως και σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να εργαζόμαστε και να ψάχνουμε λύσεις.

   Γενικά η Εκκλησία είναι αναγκασμένη να συναγωνίζεται για την επίδραση στον άνθρωπο με όλα τα διασκεδαστικά ιδρύματα, από τα μουσεία και τους κινηματογράφους και μέχρι τα πιο σύγχρονα διασκεδαστικά κέντρα. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι στο παρόν εμείς χάνουμε σε αυτόν τον αγώνα. Όλες οι προσπάθειες μας να βγάλουμε τους εκατοντάδες και χιλιάδες νέους από τις αγκαλιές αυτού του αρπακτικού κόσμου είναι αναποτελεσματικές. Ακόμα δεν μπορούμε να πούμε ότι ζούμε στον αιώνα της καθολικής κατήχησης και του καθολικού εκκλησιασμού της νεολαίας.

   Ναι, είναι σωστό ότι γενικά οι νέοι έχουν μια καλή στάση απέναντι στην Εκκλησία, αλλά αν πάρουμε υπόψη ότι από την πλευρά της νεολαίας δεν υπάρχουν πραγματικές προτάσεις για συνεργασία, θα διαπιστώσουμε ότι νωρίς ή αργά η εμπιστοσύνη των νέων προς την Εκκλησία θα μειωθεί. Θα εμφανίζονται όλο και περισσότεροι νέοι με τις αθεϊστικές ή ακόμα με τις σατανιστικές αντιλήψεις, και η διαστρωμάτωση της νεολαίας θα είναι όλο και περισσότερο αισθητή. Γι’ αυτό και εμφανίζονται διάφορες ομάδες των διαβολικών δοξασιών, που κηρύττουν την λατρεία του Σατανά και προσπαθούν να αντιταχθούν σε κάθε πνευματική παράδοση. Ένα πολύ επικίνδυνο θέμα είναι η ευνοϊκή αποδοχή της ειδωλολατρείας, η αναγέννηση του λεγόμενου «σλαβισμού των Βεδών», η αποθέωση των διάφορων δυνάμεων της φύσεως. Αν δουμε προσεκτικά θα διαπιστώσουμε ότι στην ουσία πρόκειται για ένα άλλο σατανιστικό κίνημα.

   Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί επικοινωνώντας με τέτοιες ομάδες, αλλά δεν είναι δυνατόν να μην επικοινωνούμε καθόλου μαζί τους. Για να τους καταλάβουμε πρέπει να συζητάμε μαζί τους. Και για να πείσουμε τον άλλον πρέπει πρώτα από όλα να καταλάβουμε τον εαυτό μας, να καταλάβουμε, ότι ο Χριστός έφερε στον κόσμο το ευαγγελικό μήνυμα. Αυτός νίκησε αυτόν τον κόσμο μέσα στον Εαυτό Του, αλλά η δική μας συμμετοχή σε αυτή την νίκη του Χριστού πάνω στον θάνατο και την φθορά ορίζεται από το βαθμό της συμμετοχής μας στη ζωή της Εκκλησίας. Δεν μπορούμε να κληθούμε, να ιατρευτούμε και να σωθούμε από τον Χριστό αυτόματα επειδή όλοι είμαστε πολύ διαφορετικοί άνθρωποι με πολύ διαφορετικές τάσεις. Και πρώτα από όλα αυτό αφορά την νεολαία η οποία βρίσκεται σε συνεχή αναζήτηση του εαυτού της.

   Αλλά τι μπορούμε να κάνουμε για εκείνους που δεν θέλουν καθόλου να εγκαταλείπουν τα κατώτερα στρώματα της πνευματικής ζωής; Μπορούμε να βρούμε τέτοιους ανθρώπους σε οποιαδήποτε κοινωνική ομάδα. Για παράδειγμα έρχεστε σε μία τάξη όπου είναι 100 μαθητές. Κατά κανόνα θα έχετε να κάνετε με μια διαίρεση 10:80:10. Η πρώτη δεκάδα είναι οι άριστοι μαθητές, με τους οποίους θα επικοινωνείτε αποτελεσματικά και θα κάνετε έναν καρποφόρο διάλογο. Οι επόμενοι 80 μαθητές είναι μέτριοι που θα πάνε προς τα εκεί που θα τους οδηγήσετε. Τα υπόλοιπα 10 παιδιά είναι έρμαια, τα οποία δεν θα καταφέρετε να τα προσελκύσετε να κάνουν κάτι αξιόλογο, ανεξάρτητα από το τι θα τους πείτε ακόμα αν και είστε ένας θαυμάσιος δάσκαλος. Από τα παραπάνω λοιπόν συμπεραίνουμε: γιατί πρέπει να προσανατολίζεστε σε αυτά τα τελευταία δέκα. Αν ξοδέψετε όλες τις δυνάμεις σας για την αναδιαπαιδαγώγηση αυτής της ομάδας θα χάσετε τους 80 μέτριους και τους 10 άριστους. Βέβαια είναι δυνατόν να εκπονηθούν κάποιες ειδικές μέθοδοι για αυτές τις δύσκολες ομάδες του νεολαιίστικου πολιτισμού, όμως δεν πρέπει να ασχολείται με αυτό το πρόβλημα μόνο η Εκκλησία, αλλά η Εκκλησία σε συνεργασία με διάφορα ειδικά ιδρύματα, δημόσια και κοινωνικά.

   Για να γίνουν οι προσπάθειές μας αποτελεσματικές πρέπει ο γενικός πυρήνας της ορθόδοξης νεολαίας να αποτελείται από τους υγιείς, γερούς και νέους ανθρώπους. Τον σύγχρονο νέο άνθρωπο, γερό σωματικά, μορφωμένο και διαβασμένο, τον κοιτάζουν με σεβασμό. Αυτός ο σεβασμός θα αυξηθεί όταν οι άνθρωποι θα μάθουν ότι είναι ορθόδοξος. Ένας παιδαγωγός δεν πρέπει καθόλου να προσανατολίζεται στους υποπολιτισμούς που προβάλλουν τις πρόστυχες αξίες. Γενικά δεν κάνει να ετοιμάζεσαι να επικοινωνείς, ας πούμε, μόνο με τους σατανιστές. Είναι ένας τομέας όπου μπορούν να εργάζονται μόνο οι ταλαντούχοι παιδαγωγοί υψηλού επιπέδου και μόνο μετά από ειδικευμένη προετοιμασία, αλλά το πρόγραμμα αυτής ειδικευμένης ποροετοιμασίας δεν έχει εκπονηθεί ακόμα. Κανένα ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της χώρας μας δεν ετοιμάζει τους παιδαγωγούς για τέτοιου είδους αντιμετώπιση. Δεν υπάρχει επίσης καμία μεθοδολογία για την επιστροφή στην κοινωνία των ατόμων που «δηλητηριάστηκαν» από τους αιρετικούς υποπολιτισμούς. Αυτή η μεθοδολογία μπορεί να παρατεθεί με μια ειδικευμένη εγκληματολογική μεθοδολογία της σύνταξης του ψυχολογικού πορτρέτου των σειριακών μανιακών, την οποία ξέρουν να χρησιμοποιούν ελάχιστοι εγκληματολόγοι.


-Πάτερ Αλέξανδρε, εσείς θεωρείτε τον εαυτό σας νεαρό άνθρωπο; Με την έννοια αν καταλαβαίνετε ή όχι τους νεαρούς ανθρώπους και τα προβλήματά τους;


-Ο νεαρός άνθρωπος είναι ένας άνθρωπος που συνέχεια βρίσκεται σε μια πορεία. Εγώ άρχισα να ασχολούμαι με την νεολαία όταν ο ίδιος ήμουν ακόμα πολύ νέος. Πριν να πάω στο στρατό ήμουν αρχηγός μιας φωτογραφικής λέσχης στο Σαράνσκ και στο στρατό διοργάνωσα στο λόχο μου μια σχολή του πολιτισμού για την οποία έγραψαν οι εφημερίδες την Σιβηρικής στρατιωτικής περιφέρειας. Εδώ που τα λέμε είχαμε μια μοναδική πείρα της διαπαιδαγώγησης των φαντάρων. Όταν ήρθα στην Εκκλησία εμείς σχεδόν πρώτοι στην χώρα μας διοργανώσαμε ένα θεολογικό και κατηχητηκό σχολείο την οποία τελείωσαν πολλοί σημερινοί ιερείς.

   Στη συνέχεια με την ευλογία του Δεσπότη Βαρσονούφιου ασχολήθηκα με την διοργάνωση της θεολογικής σχολής του Σαράνσκ. Ο καθένας και ιδιαίτερα ο κληρικός πρέπει να ετοιμάζει τους διαδόχους του επειδή δεν είμαστε αιώνιοι και οι δυνάμεις μας είναι περιορισμένες. Είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα ολόκληρο σύστημα και να ανατραφούν οι άνθρωποι που ξέρουν να δουλεύουν. Δηλαδή δεν κάνει να αναλαμβάνεις τα πάντα, πρέπει να δημιουργήσεις τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες ώστε οι άνθρωποι οι ίδιοι να αναλάβουν μία δουλειά, ο καθένας στη θέση του. Αυτό το σκοπό έχουν τα διδακτικά μας προγράμματα: να διδάξουμε πώς πρέπει να οργανωθεί και να προγραμματιστεί μια συγκεκριμένη δουλειά. Είναι πολύ σημαντικό να συγκεντρωθεί γύρω από τον προϊστάμενο μιας ενορίας μια ομάδα νέων που θα δουλεύουν μόνοι τους ανεξάρτητα, μόνο εν μέρει συντονίζοντας τη δράση τους με τον προϊστάμενο. Καμιά φορά συμβαίνει μερικοί παπάδες να αρχίζουν να καταχρώνται τη θέση τους: «Μα τι είναι αυτό; Πώς μπορείτε να το κάνετε χωρίς την ευλογία μου;» Η νεολαία δεν το αντέχει αυτό και θα εγκαταλείψει τέτοιους παπάδες. Πρέπει να τους προσφέρουμε την εύλογη ελευθερία δράσης και ευθύνης και να πούμε: «Τώρα εσύ είσαι υπεύθυνος για τον εθελοντισμό. Να ασχολείσαι με αυτό. Μια φόρα τον μήνα θα μου κάνεις τον απολογισμό και θα με ειδοποιείς τι σχεδιάζεις να κάνεις παραπέρα. Να διοργανώνεις τις εκδρομές, τις συνελέυσεις των νέων, να τους μαθαίνεις πράγματα και λοιπά και λοιπά». Φτάνει, ο νεαρός να ξεκινά τη δράση του. Να καταλάβει ότι είναι η ζώνη της ευθύνης του. Η επιλογή αυτής της ζώνης πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις ικανότητες του κάθε ανθρώπου. Αν είναι καλός στους υπολογιστές τότε πρέπει να του ανετεθεί ακριβώς αυτή η δουλειά και να μην τον βάλουμε σε εκείνους τους τομείς όπου καταλαβαίνει ελάχιστα πράγματα. Εδώ βρίσκεται μια από τις αιτίες του ότι οι ιερείς δεν μπορούν να διοργανώσουν τις λέσχες και τους ομίλους των ενδιαφερόντων: νομίζουν ότι ξέρουν καλά τα πάντα και εμπλέκονται σε κάθε υπόθεση χωρίς καμία εξαίρεση.

    Αν καταλαβαίνω τους νέους; Μου φαίνεται ότι εγώ, όπως κάθε άνθρωπος, δεν μπορώ να καταλάβω όλα τα συναισθήματα και όλες τις σκέψεις των άλλων. Νομίζω θα είναι έντιμο να πω ότι γνωρίζω την νεολαία αρκετά καλά, μα αυτό συνιστά την αποστολή μας ως ειδικών και παιδαγωγών: να ερευνούμε τις ανάγκες των νέων, να κάνουμε έρευνες. Υπάρχουν για παράδειγμα οι έρευνες της κονωνικής γνώμης και διάφορα ερωτηματολόγια. Πέρυσι διεξαγάγαμε ένα τέτοιου είδους σεμινάριο στο πανεπιστήμιο, όπου οι αντιπρόσωποι των δημόσιων κινημάτων εξέφρασαν τις γνώμες τους γιατί έγιναν οι διαδηλώσεις της νεολαίας στη Μόσχα, στην πλατέια Μανέζναγια. Αρκετές απαντήσεις τους ήταν πολύ οξείς επειδή η νεολαία δεν θέλει να νιώθει των εαυτό της ως κοπάδι και δεν θέλει να την χειραγωγούν. Στη χώρα μας δεν υπάρχει ένας μόνο πόλος έλξης, δεν υπάρχει ένας και μοναδικός ηγέτης της νεολαίας που μπορεί να φωνάξει και οι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι να ανταποκριθούν αμέσως. 

   Η σύγχρονη εποχή είναι η εποχή των πολλών αυθεντιών και συνάμα της απουσίας τους. Βέβαια αν χρησιμοποιθεί η αυθεντία του κράτους ή ενός διοκητικού οργάνου είναι δυνατόν να κινητοποιήσει κανείς σε μια διαδήλωση για την προστασία ή την υποστήριξη του, χιλιάδες ανθρώπους. Όμως η πλεοψηφία αυτών των διαδηλωτών δεν υποστηρίζουν πραγματικά αυτόν που τους κινητοποίησε. Στην πραγματικότητα πήγαν μονο γιατί τους ανάγκασαν, τους είπαν, για παράδειγμα, ότι θα τους απολύσουν αν δεν πάνε.


-Χρησιμοποιώντας την παράθεση της νεολαίας με μια τάξη, όπου οι άριστοι, οι μέτριοι και αυτοί που θεωρούνται στην τελευταία θέση βρίσκονται σε αντιστοιχία 10:80:10. Ενημερώστε μας, πόσους από αυτούς τους 100 ανθρώπους πρέπει να προσελκύσουμε για να νιώθουμε ότι δεν εργαστήκαμε άδικα; Για να εκφραστούμε αλλιώς, ποιο ποσοστό της νεολαίας μπορείτε πραγματικά να προσελκύσετε στην Εκκλησία; Πόσοι άνθρωποι, για παράδειγμα, θα γίνουν θρησκευόμενοι ύστερα από 20 χρόνια;


   -Μακάρι να καταφέρουμε να μείνουν στην Εκκλησία αυτοί οι 4 με 5 τοις εκατό θρησκευόμενοι άνθρωποι της κοινωνίας μας που εκκλησιάζονται τακτικά σήμερα. Αν μπορέσουμε να αυξήσουμε αυτό το ποσοστό στο 6 με 7 ή και πλέον στα 10 τοις εκατό, θα είναι ήδη καλό. Τις ιδέες για τον εκκλησιασμό της κοινωνίας ανήγγγελε ο Παναγιώτατος Πατριάρχης μας, αλλά αυτές οι ιδέες του Πατριάρχη  μόνο τώρα αρχίζουν να πραγματοποιούνται . Και όπως σε κάθε ζωντανό οργανισμό δεν μπορούμε να πούμε εκ των προτέρων αν θα πραγματοποιηθεί αυτό ή όχι. Πρέπει να πιστεύουμε στην επιτυχία και να εκτελούμε έντιμα την αποστολή μας.

   Ο Παναγιώτατος Πατριάρχης προσδιόρισε μερικές προοπτικές: αν έχουμε περισσότερες ενορίες θα προσελκύσουμε περισσότερους ανθρώπους, ένας ιερέας θα είναι πιο κοντά στους ανθρώπους, ένας επίσκοπος θα είναι πιο κοντά στους ιερείς, και μόνο τότε αυτή η πραγματική επιρροή θα σπρώξει την εργασία με την νεολαία στις ενορίες. Σε αυτή την περίπτωση θα έχουμε την ελπίδα ότι η κατάσταση θα καλυτερέψει σε λίγο. Σε ποιο βαθμό είναι δύσκολο να το πούμε. Δεν έχω κανένα λόγο να είμαι αισόδοξος σε αυτό το ζήτημα. Δεν νομίζω ότι στο διάστημα των προσεχών 10 ετών θα εκκλησιάσουμε 50 τοις εκατό των ανθρώπων της ηλικίας από 15 έως 30 ετών. Είναι μια υπόθεση ανέφικτη και υπέρτερη των δυνάμεων μας. Για να λύσουμε αυτό το πρόβλημα με ριζικό τρόπο πρέπει να αλλάξει όλη η πολιτική του κράτους στον τομέα της πατριωτικής, πνευματικής και ηθικής αγωγής. Αρκεί να δούμε πόσο δύσκολα εντάσσεται στο σχολικό πρόγραμμα η διδασκαλία του μαθήματος «Βάσεις ορθόδοξου πολιτισμού». Επιπλέον η Εκκλησία πρέπει να επενδύσει σε αυτό τεράστια χρηματικά ποσά και να βρει σημαντικό ανθρώπινο προσωπικό, τα οποία όμως η Εκκλησία δεν διαθέτει.

   Τι είναι η ένταξη ενός νεαρού ανθρώπου στην ζωή της Εκκλησίας; Χρειάζεται τουλάχιστον ένας παιδαγωγός για 20-25 άτομα και αυτό ήταν μετρημένο και γνωστό ακόμα από τα σοβιετικά χρόνια. Ας μετρήσουμε λοιπόν: στη Ρωσία ζουν 40 εκατομμύρια νέοι. Πόσοι μορφωμένοι ορθόδοξοι παιδαγωγοί χρειάζονται για την διαπαιδαγώγηση όλων αυτών; Αν δε λογαριάσουμε και τους αλλόθρησκους τότε θα χρειαστούν ένα εκατομμύριο παιδαγωγοί! Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας δεν έχει τόσους! Στη Ρωσία είναι 20 χιλιάδες ορθόδοξοι ναοί όπου λειτουργούν με 40 χιλιάδες ιερείς. Τώρα αν πολλαπλασιάσετε 40 χιλιάδες με 20-25 νέους θα έχουμε στο σύνολο περίπου ένα εκατομμύριο σπουδαστές. Δηλαδή με το προσωπικό που έχουμε και δουλεύοντας πολύ έντονα θα καταφέρουμε να προσελκύσουμε μόνο το 0,025 της εκατό της νεολαίας μας. Αυτό είναι το μέγιστο μας.


- Πώς νομίζετε, γιατί η νεολαία τείνει να πιστεύει στα φανταστικά θαύματα της «εποποιίας» για τον Χάρι Πότερ παρά στα πραγματικά θαύματα της Ορθοδοξίας; Γιατί όλοι αυτοί οι εξορκισμοί και οι κηνήσεις των μαγικών ραβδών παριστάνονται με έναν πολύ όμορφο και εντυπωσιακό τρόπο;


  – Μα γιατί η νεολαία αρέσκεται τόσο πολύ για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια; Ουσιαστικά είναι μια προσπάθεια να ζεί κανείς σε ένα φανταστικό κόσμο, μια προσπάθεια να αποφύγει την σκληρή και απάνθρωπη πραγματικότητα, για παράδειγμα, την υποχρέωση να περάσει κανείς τις Πανρωσικές εξετάσεις, την αποδοκιμασία των γονέων που επιπλήττουν, την ακατανοησία των συνομηλίκων. Στον εικονικό κόσμο των ηλεκτρονικών παιχνιδιών είσαι ήρωας, είσαι αρχηγός, τους νικάς όλους και μπορείς να επιλέξεις οποιαδήποτε όπλα θέλεις. Τι να επιλέξει ο νεαρός: να είναι ήρωας στο παραμύθι ή παρίας στην ζωή; Νομίζω ότι η επιλογή είναι ολοφάνερη. Το ίδιο και με τον Χάρι Πότερ. Τα παιδιά και οι έφηβοι συσχετίζουν τον εαυτό τους μαζί του σαν να είναι ένας νικητής του κακού.

   Εδώ που τα λέμε, δεν είναι και τόσο απλό αυτό το βιβλίο. Δεν αρκεί να κουνήσεις το μαγικό ραβδάκι για να φτιάξεις και να καλέσεις τον εξορκισμό. Η συγγραφέας Τζοάν Ροουλινγκ δεν έπλασε τόσο απλοϊκά τον κόσμο της και τους ήρωες της. Δεν είναι ένα παραμύθι για τα διαμόνια που συναγωνίζονται μεταξύ τους όπως φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Είναι ένα παραμύθι για το πως με την αγάπη και με τον κόπο μπορεί κανείς να νικήσει το κακό και το χάος του κόσμου. Όλα τα μεγάλα επιτεύγματα του Χάρι Πότερ δεν σχετίζονται με τις κινήσεις του μαγικού ραβδιού, αλλά με αυτό που είναι έτοιμος να θυσιάσει τον εαυτό του και μόνο έτσι η μαγία «δουλεύει». Για να θυμηθούμε την αρχή αυτού του βιβλίου: οι γονείς θυσιάζουν τον εαυτό τους και πεθαίνουν για να ζει το παιδί τους. Δεν είναι άραγε ένα εξαίσιο παράδειγμα της αυτοθυσίας;

    Λοιπόν, μπορούμε να βρούμε έναν ωφέλιμο σπόρο ακόμα και σε ένα σωρό άχρηστων πραγμάτων, αρκεί μόνο να παρατηρήσουμε προσεκτικά.